Zodiak chiński, podobnie jak zodiak europejski, składa się z 12 znaków. Jednak jeden chiński znak zodiakalny obejmuje jeden rok, a nie miesiąc, tworząc tym samym dwunastoletni cykl. Każdemu znakowi patronuje jedno zwierzę, którego charakterystyczne cechy – według tradycji – dominują u ludzi urodzonych pod tym znakiem. W tym roku, 25 stycznia wejdziemy w Rok Szczura.
Po chińsku „nian” to rok, a o obchodzeniu Nowego Roku mówi się „guonian”, co na język polski można przetłumaczyć jako „przepędzanie nian”. Oto, co mówi legenda:
Dawno, dawno temu ludzi prześladował straszny potwór zwany Nian, który gdzie się nie pojawił, wszędzie siał spustoszenie. Za karę Niebiański Bóg uwięził go w odległych górach, ale pozwolił mu wychodzić na wolność raz w roku. Minęło dwanaście miesięcy i Nian opuścił swoje górskie więzienie. Ludzie zbierali się i wspólnie zastanawiali, jak poradzić sobie z rozjuszonym potworem. Ktoś powiedział, że Nian boi się czerwonego koloru, ognia oraz huku i głośnych dźwięków. Ludzie wywiesili, zatem, na drzwiach domostw kuplety pisane na czerwonym papierze, zaczęli strzelać z fajerwerków i walić w bębny i gongi. Nian w trwodze uciekł w góry, tam szukając dla siebie schronienia…
Święto Wiosny to wyjątkowy czas rodzinnych spotkań (często związanych z długimi podróżami, bo zwyczaj nakazuje odwiedzenie rodzinnych stron), suto zastawionych stołów, jarmarków świątynnych, wizyt u przyjaciół. Tak jak w Polsce przed Bożym Narodzeniem, święto to poprzedza okres intensywnych przygotowań, zakupów, gruntownych porządków, składania życzeń…
Przedstawiamy kalendarz tradycyjnych zwyczajów i obrzędów towarzyszących obchodom chińskiego Nowego Roku.
23 dzień dwunastego miesiąca
Zgodnie z tradycją to początek obchodów Święta Wiosny. Tego dnia Chińczycy składają ofiarę Bóstwu Kuchni – Zaojun. Na obrazkach z jego podobizną pokrywają usta bóstwa miodem lub cukrem, po czym palą obrazki, co symbolizuje wysyłanie go z raportem do Niebiańskiego Władcy. Cukier czy miód na ustach Zaojun ma zagwarantować, że jego raport będzie dla domostwa pochlebny. Po tym obrządku rozpoczyna się okres świątecznych przygotowań.
30 dzień dwunastego miesiąca – Chuxi
Ostatnim dniem roku jest Chuxi, co znaczy koniec starego i wigilia nowego roku. W tym dniu Chińczycy są bardzo zajęci: zawieszają symetrycznie po obu stronach drzwi wejściowych tzw. duilian, czyli krótkie poetyckie sentencje, kobiety przygotowują potrawy na Nowy Rok, a dzieci bawią się i pod opieką mężczyzn puszczają ognie sztuczne i fajerwerki. Nadejście Nowego Roku celebruje się zazwyczaj całą noc.
1 dzień pierwszego miesiąca – Chunjie
Pierwszy dzień nowego roku to właśnie Święto Wiosny, zwane także guonian. Rano, żeby zapewnić sobie szczęście i pomyślność, trzeba przy otwieraniu drzwi wystrzelić petardę, którą nazywa się „petardą otwartych drzwi”. Petardy wypełnione są mnóstwem czerwonych papierków i brokatem, które po wystrzeleniu rozsypują się na chodniku niczym czerwony, błyszczący kobierzec prowadzący do wejścia. Innym ważnym zwyczajem jest odwiedzanie w tym dniu krewnych i przyjaciół i składanie im noworocznych życzeń.
2 dzień pierwszego miesiąca
Jest to dzień oddawania czci przodkom oraz seniorom rodu. W dawnych Chinach był to również dzień, w którym zamężne kobiety odwiedzały swoich
rodziców.
5 dzień pierwszego miesiąca
Po Wu lub Jie Caishen, czyli Powitanie Boga Fortuny. Tego dnia nikt nikogo nie odwiedza.
Ci, którzy prowadzą interesy, ale też i ci, którzy z interesami mają niewiele wspólnego, udają się do świątyń, by wyjednać sobie dobrobyt, powodzenie, a może nawet i bogactwo… W południe należy zjeść hunduny (potrawa przypominająca polskie uszka czy też kołduny w bulionie), które znane są jako „zupa ze złotem”. Dawniej był także zwyczaj składania ofiar z jagnięciny i ryb. W starym Pekinie, co większe firmy i znaczniejsi kupcy urządzali wielkie imprezy składania ofiar Bogu Fortuny z pięciu zwierząt: całej świni, całego barana, całego kurczęcia, całej kaczki i żywego czerwonego karpia, w nadziei, że rozpoczynający się rok przyniesie im wielkie bogactwo.
7 dzień pierwszego miesiąca
Według chińskiego mitu, bogini Nüwa siódmego dnia tworzenia świata tchnęła życie w człowieka. Dlatego Chińczycy uważają siódmy dzień nowego roku za dzień narodzin człowieka. Dla jego uczczenia nakłada się na głowę tzw. rensheng (papierowe ozdoby w kształcie ludzkiej postaci bądź kwiatów). W cesarskich Chinach tego dnia cesarz wydawał uroczysty bankiet dla swoich urzędników i ministrów, a literacie udawali się poza miasto, gdzie w gronie przyjaciół układali wiersze, tworzyli obrazy i kreślili kaligrafie. Słoneczna pogoda w tym dniu wróżyła pokój i pomyślność przez cały rok.
15 dzień pierwszego miesiąca – Yuanxiaojie Święto Lampionów
Święto Lampionów to pierwsza w nowym roku pełnia księżyca. Ludzie oświetlają i przystrajają domy oraz ulice kolorowymi lampionami o najrozmaitszych kształtach. Świętu towarzyszą tańce lwów i smoków. To ostatni dzień obchodów Święta Wiosny.