Od wieków ludzie z różnych państw, m.in. Chińczycy, spoglądając w niebo zastanawiali się co tak naprawdę znajduje się nad ich głowami. Jak Chiny rozpoczęły swoją drogę do załogowych lotów w kosmos?
Historia zaczyna się w 1992 roku. 21 września tego roku „trzystopniowy” Chiński Program Załogowych Lotów Kosmicznych został zatwierdzony przez Stały Komitet Biura Politycznego Komunistycznej Partii Chin. 4 dni później uchwalono także „Plan realizacji programu załogowej stacji kosmicznej”.
Wczesnym rankiem 20 listopada 1999 roku, w ramach Chińskiego Programu Załogowych Lotów Kosmicznych, z Centrum Lotów Kosmicznych Jiuquan wystartował pierwszy testowy statek kosmiczny Shenzhou-1 i wrócił pomyślnie na ziemię we wczesnych godzinach dnia następnego. Od tego czasu w chińskiej technologii załogowych lotów kosmicznych nastąpił przełom.
Kolejne trzy lata przyniosły kolejne próby zakończone powodzeniem. To dało pewność, że można podjąć próbę załogowego lotu w kosmos. 15 października 2003 roku na pokładzie załogowego statku kosmicznego Shenzhou-5 swoją stopę postawił Yang Liwei, który tym samym stał się pierwszym chińskim astronautą. Statek Shenzhou-5 przebywał w kosmosie 21 godzin i 28 minut. W tym czasie 14 razy okrążył Ziemię. Rankiem 16 października Yang Liwei pomyślnie wylądował na stepie, w Autonomicznym Regionie Mongolii Wewnętrznej. Pomyślne zakończenie pierwszej załogowej misji kosmicznej pozwoliło myśleć o kolejnych wyprawach w kosmos.
W październiku 2005 roku rakieta nośna Długi Marsz 2F (Changzheng-2F) wysłała w kosmos astronautów Fei Junlong i Nie Haisheng na pokładzie załogowego statku kosmicznego Shenzhou-6. Statek przebywał w kosmosie ponad 4 dni (dokładnie 4 dni 19 godzin i 32 minut). Astronauci podczas pobytu w kosmosie, przeprowadzili wiele eksperymentów. Misja zakończyła się sukcesem i stanowiła przejście od „jednodniowego lotu jednej osoby” do „kilkudniowej, wieloosobowej misji”.
Kolejny krok na drodze do lepszego poznania kosmosu chińscy astronauci wykonali trzy lata później. 25 września 2008 roku, na pokładzie statku kosmicznego Shenzhou-7, w kosmos polecieli chińscy astronauci Zhai Zhigang, Liu Boming i Jing Haipeng. Zhai Zhigang jako pierwszy przeprowadził chiński spacer kosmiczny, wychodząc na zewnątrz statku Shenzhou-7. W ten sposób Chiny stały się trzecim krajem na świecie, który opanował technologię działań kosmicznych poza kabiną statku kosmicznego.
W ciągu kilku lat Chiny poczyniły kolejne kroki w rozwoju załogowych lotów kosmicznych. 29 września 2011 roku pomyślnie wystrzelono w kosmos pierwsze chińskie laboratorium orbitalne Tiangong-1. Następnie, dokładnie 1 listopada statek kosmiczny Shenzhou-8 został wystrzelony w kosmos i wszedł na zaplanowaną orbitę. Dwa dni później doszło do połączenia z laboratorium orbitalnym Tiangong-1. 17 listopada kapsuła powrotna statku kosmicznego Shenzhou-8 wylądowała bezpiecznie na Ziemi. Sukcesem zakończyła się misja spotkania i dokowania Tiangong-1 i Shenzhou-8. Osiągnięto zaplanowany cel „prawidłowego wejścia na orbitę, precyzyjnego spotkania, dokowania, stabilnej operacji oraz bezpiecznego powrotu”.
Niespełna rok później, czyli 16 czerwca 2012 roku, załogowy statek kosmiczny Shenzhou-9 poleciał w kierunku laboratorium orbitalnego Tiangong-1 i pomyślnie się z nim połączył. Załogę tego lotu stanowiło dwóch astronautów Jing Haipeng, Liu Wang i jedna astronautka- Liu Yang. Liu Yang została pierwszą Chinką w przestrzeni kosmicznej. Po wejściu i locie po zaplanowanej orbicie przez ponad 10 dni, przeprowadzono dwa dokowania statku kosmicznego z laboratorium orbitalnym Tiangong-1. Za pierwszym razem odbyło się to automatycznie, a za drugim razem astronauci przeszli na sterowanie ręczne. Podczas wspólnego lotu Tiangong-1 odpowiadało za kontrolę lotu, a statek kosmiczny znajdował się w stanie spoczynku. Trzej astronauci jedli posiłki w module orbitalnym statku kosmicznego, a w laboratorium orbitalnym prowadzili eksperymenty naukowe i próby techniczne. Było to również ich miejsce ćwiczeń i odpoczynku.
11 czerwca 2013 roku wystrzelono pomyślnie załogowy statek kosmiczny Shenzhou-10, który wszedł na zaplanowaną orbitę. Dwa dni później doszło do automatycznego połączenia z Tiangong-1, a dwóch astronautów – Nie Haisheng i Zhang Xiaoguang oraz jedna astronautka – Wang Yaping przenieśli się do modułu Tiangong-1. Podczas pobytu w kosmosie astronauci przeprowadzili kosmiczne eksperymenty medyczne i techniczne oraz prowadzili wykłady dla uczniów.
Od czerwca 2016 do kwietnia 2017 roku kolejno wystrzelono pomyślnie Tiangong-2, Shenzhou-11 i pierwszy chiński transportowy statek kosmiczny: Tianzhou-1.
17 października 2016 roku na pokładzie załogowego statku kosmicznego Shenzhou-11 dwaj astronauci – Jing Haipeng i Chen Dong polecieli w kosmos. Dwa dni później doszło do dokowania Shenzhou-11 i Tiangong-2. Powstał w ten sposób jednolity moduł. Astronauci mieszkali na Tiangong-2, a cały połączony moduł pozostawał na orbicie przez 30 dni.
Pierwszy chiński transportowy statek kosmiczny Tianzhou-1 zakończył swój pierwszy test przepompowywania paliwa na orbicie 27 kwietnia 2017 roku o godz. 19:07. Oznaczało to pełny sukces misji Tianzhou-1 w kosmosie. Chiny są trzecim państwem na świecie, które samodzielnie opracowało technologię pozwalajacą na przeprowadzenie tankowania w warunkach mikrograwitacji.
W maju 2020 roku z sukcesem została po raz pierwszy wystrzelona rakieta nośna Changzheng-5B (Długi Marsz-5B), której nośność na niskiej orbicie okołoziemskiej wynosi 25 ton. Jej pomyślny start oznacza gwarancję platformy dla kolejnych chińskich misji. To również oznacza, że „trzystopniowy” Chiński Program Załogowych Lotów Kosmicznych ustalony w 1992 roku oficjalnie wszedł w trzeci etap, czyli budowanie stałego laboratorium kosmicznego i chińskiego inżynieryjnego systemu kosmicznego, aby zapewnić prowadzenie eksperymentów kosmicznych na stosunkowo dużą skalę.
29 kwietnia 2021 roku o godzinie 11:23 kapsuła rdzeniowa chińskiej stacji kosmicznej Tianhe została wystrzelona w kosmos i weszła na zaplanowaną orbitę. Kapsuła rdzeniowa ma całkowitą długość 16,6 metra, maksymalną średnicę 4,2 metra i masę startową 22,5 tony. Jest to centrum zarządzania i kontroli przyszłej stacji kosmicznej. Może być obsługiwana przez 3 astronautów przebywających na orbicie przez długi czas i wspierać przeprowadzenie eksperymentów naukowych i technicznych w kapsule i poza nią. Kapsuła wyposażona jest w strefę roboczą, sypialną, sanitarną, jadalną, strefę monitorowania i wsparcia medycznego oraz strefę ćwiczeń, co zapewnia astronautom komfortowe warunki do pracy i życia. Zgodnie z planem budowa chińskiej stacji kosmicznej na orbicie zostanie ukończona do 2022 roku.
W maju 2018 roku Chiny oraz Biuro ONZ do spraw Przestrzeni Kosmicznej wydały oświadczenie, że chińska stacja kosmiczna będzie otwarta dla wszystkich krajów, organizacji i podmiotów prywatnych, a także zapewni naukowcom z całego świata możliwość przeprowadzania eksperymentów kosmicznych. W odpowiedzi na to ogłoszenie spłynęły 42 propozycje z 27 państw, obejmujące 9 dziedzin, w tym medycynę, naukę o życiu w kosmosie i biotechnologię, naukę o Ziemię i zastosowanie nowych technologii. Po rocznych pracach, 12 czerwca następnego roku w Wiedniu ogłoszono, że w sumie 9 projektów z 17 państw i 23 podmiotów zostało pomyślnie wybranych do pierwszej serii eksperymentów naukowych na chińskiej stacji kosmicznej. Projekty te pochodzą m.in. z Polski, Szwajcarii, Niemiec, Włoch, Norwegii, Francji, Hiszpanii, Holandii i Indii.
17 września tego roku załogowy statek kosmiczny Shenzhou-12 powrócił na Ziemię po wykonaniu swojej misji. Komentując to, rzecznik chińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Zhao Lijian, powiedział, że załoga Shenzhou-12 żyła i pracowała na stacji kosmicznej przez 90 dni od momentu udanego startu 17 czerwca, ustanawiając nowy rekord długości pobytu w kosmosie chińskich astronautów podczas jednego lotu.
Rzecznik podkreślił, że rząd chiński zawsze angażował się w pokojowe wykorzystanie przestrzeni kosmicznej i prowadził szeroko zakrojoną współpracę i wymianę w zakresie lotów kosmicznych z wieloma krajami, zgodnie z zasadami „pokojowego wykorzystania, równości i wzajemnych korzyści oraz wspólnego rozwoju”. Chiny będą nadal pogłębiać zakres międzynarodowej współpracy i wymiany, aby uczynić z chińskiej stacji kosmicznej laboratorium kosmiczne dla dobra całej ludzkości, które wniesie pozytywny wkład w zgłębianie przez ludzkość tajemnic wszechświata, pokojowe wykorzystanie przestrzeni kosmicznej i promowanie budowy społeczności ze wspólną przyszłością dla ludzkości – dodał.
16 października bieżącego roku wystartował załogowy statek kosmiczny Shenzhou-13. Jest to trzynasty statek kosmiczny wystrzelony w ramach chińskiego załogowego projektu kosmicznego, a zarazem szósty lot weryfikujący kluczowe technologie chińskiej stacji kosmicznej. Na jego pokładzie znalazły się trzy osoby: Zhai Zhigang, Wang Yaping i Ye Guangfu. Zgodnie z planem tym razem załoga Shenzhou-13 będzie przebywać na orbicie przez sześć miesięcy. Gwiaździste niebo jest ogromne, a jego eksploracja nie ma końca.