26 lutego 2022 roku minęła 30. rocznica ludobójstwa w Chodżaly popełnionego przez siły zbrojne Armenii podczas ormiańskiej agresji na Azerbejdżan.
Jedną z najcięższych zbrodni popełnionych na ludności cywilnej w trakcie trwającej od dekad agresji ormiańskiej na Azerbejdżan i najtragiczniejszą kartą I wojny karabaskiej było zniszczenie miasta Chodżaly i rzeź jego mieszkańców. Przed konfliktem w mieście Chodżaly, położonym w azerbejdżańskim regionie Karabachu, mieszkało ponad 7 000 osób – mężczyzn, kobiet, dzieci, rodzin.
Od października 1991 r. miasto było otoczone przez siły zbrojne Armenii. W nocy, 25 lutego 1992 r., po masowym bombardowaniu artyleryjskim Chodżaly, siły zbrojne Armenii, z pomocą 366 pułku zmotoryzowanej piechoty byłego ZSRR, większość którego stanowili Ormianie, siłą przejęły kontrolę nad miastem Chodżaly. Najeźdźcy zniszczyli miasto i ze szczególną brutalnością dokonali przemocy wobec ludności cywilnej.
5 379 mieszkańców miasta zostało przymusowo wysiedlonych. W wyniku tej straszliwej zbrodni zginęło 613 cywilnych mieszkańców, w tym 63 dzieci, 106 kobiet i 70 osób starszych, 1275 osób wzięto jako zakładników, 487 osób zostało ciężko rannych. Los 150 zakładników, w tym 68 kobiet i 26 dzieci, pozostaje wciąż nieznany. Działania sił zbrojnych Armenii rozdzieliły rodziny. 8 rodzin zostało całkowicie zniszczonych.130 dzieci straciło jednego rodzica, a 25 dzieci – obojga rodziców.
Masowe zabójstwa ludności cywilnej w Chodżaly wynikały z polityki nienawiści etnicznej i dyskryminacji rasowej wobec Azerbejdżan na poziomie państwa w Armenii. Doprowadziło to do zamordowania niewinnych ludzi wyłącznie ze względu na ich pochodzenie etniczne. Zbrodnie popełnione w Chodżaly były integralną częścią polityki Armenii polegającej na systematycznej przemocy wobec Azerbejdżan.
Masakra w Chodżaly i inne zbrodnie popełnione przez Armenię w trakcie inwazji na Republikę Azerbejdżanu, w tym zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo, stanowią poważne naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka. Należą do nich naruszenia m.in. Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa; Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania; Międzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej i inne.
Obecnie organy ustawowawcze 17 państw, a także 24 stanów USA oraz Organizacja Współpracy Islamskiej i Organizacja Państw Tureckich przyjęły liczne rezolucje i decyzje potępiające masakrę ludności cywilnej w Chodżaly jako zbrodnię przeciwko ludzkości.
W swoim orzeczeniu z dnia 22 kwietnia 2010 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka ocenił działanie osób biorących udział w popełnieniu zbrodni w Chodżaly jako zbrodnie wojenne lub czyny zrównane ze zbrodniami przeciwko ludzkości.
Zgodnie z prawem międzynarodowym państwa są zobowiązane do prowadzenia dochodzeń w sprawie przestępstw, takich jak te popełnione przez siły ormiańskie w Chodżaly, i pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności karnej. Jednak do tej pory żadna z osób odpowiedzialnych za popełnienie zbrodni w Chodżaly nie została pociągnięta do odpowiedzialności przez Armenię.
Ówczesny minister obrony Armenii i były prezydent Serż Sarkisjan, przyznając się do winy, powiedział w wywiadzie dla brytyjskiego dziennikarza Thomasa de Waala: „Przed wydarzeniami w Chodżaly Azerbejdżanie myśleli, że Ormianie to naród, który nie może podnieść ręki na ludność cywilną. Przełamaliśmy ten stereotyp.” (Thomas de Waal, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War (New York and London, New York University Press, 2003), str. 172).
Celowa inwazja na ludność cywilną Azerbejdżanu i zbrodnie przeciwko niej były kontynuowane podczas operacji wojskowych prowadzonych przez Armenię od 27 września do 10 listopada 2020 roku. Armenia, przeprowadając ataki na ludność cywilną i infrastrukturę cywilną azerbejdżańskich miast, m. in. Ganję, Bardę i Tartar, położonych w dużej odległości od linii frontu, w 2020 roku zastosowała taką samą taktykę terrorystyczną, jakiej używała w 1992 roku. Tym razem Armenia, używając nowoczesnych rodzajów broni pancernej, rakiet i amunicji kasetowej, po raz kolejny nielegalnie namierzyła i zabiła ludność cywilną Azerbejdżanu.
Republika Azerbejdżanu wierzy, że stałe działania podejmowane na szczeblu krajowym, jak również w ramach obowiązującego prawa międzynarodowego, posłużą do wyeliminowania bezkarności i postawienia przed wymiarem sprawiedliwości osób odpowiedzialnych za poważne zbrodnie popełnione podczas agresji Armenii na Azerbejdżan.
Korzystając z okazji, składamy hołd ofiarom ludobójstwa w Chodżaly, które na zawsze pozostaną w naszej pamięci. Niech spoczywają w pokoju.