(191107) — BAGHDAD, Nov. 7, 2019 (Xinhua) — A protester waves flag in Baghdad, Iraq, on Nov. 5, 2019. Demonstration-related violence from Oct. 25 to Nov. 4 caused at least 97 deaths and thousands of injuries during the second wave of demonstrations that started in Iraq on Oct. 25, the United Nations Assistance Mission for Iraq (UNAMI) said Tuesday. (Xinhua/Khalil Dawood)
Iracki parlament przyjął dymisję premiera Adila Abd al-Mahdiego, zapowiedzianą w piątek. Jego gabinet jeszcze przez trzydzieści dni będzie funkcjonował jako tymczasowy, by zajmować się tylko najbardziej palącymi sprawami. Palącą sprawą są nieustające protesty ubogich i bezrobotnych, ale tutaj iracka klasa polityczna jest bezradna.
Adila Abd al-Mahdiego ostatecznie zmiotła z fotela premiera przemoc, jakiej dopuściły się policja i wojsko w ostatni czwartek: w Bagdadzie, Nadżafie i Nasirijji zginęło co najmniej 50 demonstrantów. Ludzie nadal domagają się wymiany całej skompromitowanej do szczętu elity politycznej, która nie była w stanie ani walczyć z bezrobociem, ani zagwarantować najbardziej podstawowych usług publicznych (na południu m.in. dostępu do wody), zawłaszczała za to zyski z irackich surowców.
Teraz jednak ta sama elita będzie decydowała, kto zastąpi Abd al-Mahdiego. Uliczny ruch protestu nie wyłonił charyzmatycznych liderów, żadna też organizacja nie ma struktury ani zasobów pozwalających bezpośrednio sięgnąć po władzę. Nowego premiera powinien zaproponować największy blok parlamentarny w ciągu najbliższych 15 dni, potem parlament musi w głosowaniu, absolutną większością, poprzeć tę kandydaturę. Największa w parlamencie frakcja Naprzód (Sa’irun), której nieformalnym liderem, bez mandatu, jest Muktada as-Sadr, już ogłosiła jednak, że nikogo nie zgłosi. As-Sadr, który budował swoją popularność na występowaniu w roli rzecznika najuboższych i wykluczonych, doskonale rozumie, że jego autorytet rozpłynie się w powietrzu, jeśli teraz ktoś z jego bloku podejmie się kierowania rządem.
Nadzieje, z jakimi w maju 2018 r. głosowano na Sa’irun, sojusz partii as-Sadra oraz irackich komunistów, i tak w znacznej mierze należą już do przeszłości. Gdy w piątek na bagdadzki plac Tahrir (Wyzwolenia) dotarła wieść o planowanej dymisji Abd al-Mahdiego, demonstranci tańczyli z radości, ale i domagali się nowych wyborów, które zmiotą ze sceny politycznej wszystkie bez wyjątku dotąd aktywne partie oraz milicje szyickie popierane przez Iran.
Analitycy spodziewają się długich negocjacji i targów między parlamentarnymi frakcjami przed sformowaniem rządu. Przewaga największego bloku jest bowiem zdecydowanie zbyt mała, by samodzielnie decydować o obsadzie kluczowych stanowisk. Sa’irun będzie negocjować z blokiem Fatah, powstałym na bazie proirańskich milicji. Adil Abd al-Mahdi mógł zostać premierem właśnie dlatego, że obie frakcje zgodziły się niegdyś na jego kandydaturę, ale teraz o kompromis może być dużo trudniej, bo dla Fatah protesty uliczne są nie do zaakceptowania z uwagi na obecność antyirańskich haseł. Polityczny chaos w Iraku, rozpoczęty wraz z „wprowadzeniem demokracji”, jeszcze się pogłębi, a ci, którzy dotąd cierpieli nędzę, będą cierpieć jeszcze bardziej. Najuczciwszą pozycję zajmuje Iracka Partia Komunistyczna, niedawny koalicjant sadrystów, a dziś jedyna formacja, której przedstawiciele jako jedyni demonstracyjnie opuścili parlament, bo w pełni utożsamiają się z hasłami wykrzykiwanymi przez manifestantów.