(190109) — LONDON, Jan. 9, 2019 (Xinhua) — British Prime Minister Theresa May leaves 10 Downing Street for Prime Minister’s Questions at the House of Commons, in London, Britain, on Jan 9, 2019. Britain’s Brexit debate in the House of Commons on the proposed agreement on the terms of the UK’s withdrawal and the future relations with the EU started Wednesday ahead of a vote scheduled for Jan. 15. (Xinhua/Tim Ireland)
Możliwe scenariusze
Nikt nie chce twardego Brexitu. Zarówno Bruksela, jak i brytyjski rząd i opozycja intensyfikują starania na rzecz uniknięcia scenariusza, w którym pod koniec marca Wielka Brytania opuszcza Unię Europejską bez żadnego porozumienia. Najciekawszy pomysł pojawił się niedawno. Zakłada on przedłużenie okresu, w którym ustalone zostaną warunki do końca roku 2020.
Jeszcze niedawno taki wariant był forsowany i brany na poważnie wyłącznie przez fantazyjnych zwolenników pozostania Zjednoczonego Królestwa w europejskiej wspólnocie. Dziś jest jednym z najbardziej prawdopodobnych scenariuszy. Grupa brukselskich polityków skupiona wokół sekretarza generalnego Komisji Europejskiej Martina Selmayra proponuje, aby dać Londynowi jeszcze 21 miesięcy na wynegocjowanie i przegłosowanie w Izbie Gmin warunków wystąpienia z Unii Europejskiej.
Zirytowani komisarze
Bruksela, podobnie jak brytyjska klasa polityczna i tamtejsze społeczeństwo, z wielkim niepokojem przyjmuje zbliżające się i rosnące z każdym dniem widmo twardego Brexitu. Katastrofa komunikacyjna, społeczna i gospodarcza dotknęłaby przede wszystkim Wielką Brytanię, jednak fala uderzeniowa dotarłaby również na kontynent, czego wszyscy chcą uniknąć. Stolica Unii Europejskiej ma również dosyć niestabilności i napięć wynikających z przedłużającego się stanu braku porozumienia pomiędzy głównymi siłami w brytyjskim parlamencie. Przypomnijmy, że kluczowe głosowanie w Izbie Gmin ws. umowy z Brukselą miało odbyć się najpóźniej 27 lutego, czyli w dziś. Tymczasem okazało się, że Theresa May, obawiając się kolejnej klęski i związanego z nią spadku poparcia dla jej rządu, postanowiła przenieść głosowanie na 12 marca, czyli zaledwie 17 dni przed ostateczną, wydawało się do dziś, datą Brexitu.
Co dokładnie proponuje Bruksela? Brexit zostaje odroczony na 21 miesięcy, a więc do czasu, gdy według wcześniejszego planu miał obowiązywać okres przejściowy, podczas którego strony miały uzgodnić warunki współpracy gospodarczej po opuszczeniu wspólnoty przez Londyn. Najnowszy plan unijnych polityków zakłada, że do tego czasu Wielka Brytania pozostanie członkiem Unii Europejskiej. Wariant ten ma szanse znaleźć szeroką aprobatę w Brukseli, gdyż również do końca 2020 roku obowiązuje bieżący budżet UE, co sprawiłoby, że konieczność negocjowania z Londynem warunków podziału środków rozwiązałaby się sama.
– Jeśli liderzy widzą jakikolwiek sens w przedłużaniu negocjacji, co nie jest pewne, biorąc pod uwagę sytuację w Wielkiej Brytanii, (…) będą chcieli zapewnić rozsądny okres, który pozwoli na rozwiązanie pozostałych kwestii – powiedział „Guardianowi” jeden z dyplomatów UE.
Co siedzi w głowach brytyjskiej premier i jej współpracowników?
Jest to pytanie przewrotne. Część ministrów Partii Konserwatywnej rozważa otwarty bunt przeciwko swojej szefowej i dogadania się z opozycją w sprawie przegłosowania uchwały gwarantującej wykluczenie szkodliwego scenariusza Brexitu bez umowy (tzw. poprawka Cooper). Koncept ten zakłada możliwość wydłużenia członkostwa w UE nawet od trzech do dziewięciu miesięcy. Zgodnie z propozycją miałoby do tego dojść, jeśli do 13 marca premier nie udałoby się wypracować ostatecznej umowy ze Wspólnotą. „The Sun” podaje, że inicjatorami rewolty są: minister pracy i emerytur Amber Rudd, minister sprawiedliwości David Gauke, minister ds. biznesu, energii i strategii przemysłowej Greg Clark i minister ds. Szkocji David Mundell. Jakie są szanse na powodzenie tego przedsięwzięcia? Zdaniem komentatorów, raczej poniżej 50 proc. jednak w przypadku dalszej nieporadności szefowej rządu, mogą w kluczowym momencie wzrosnąć.
Inną rozważaną opcją jest złożenie rządowego projektu uchwały parlamentu, w której wyrażono by poparcie dla alternatywnej propozycji dotyczącej kontrowersyjnego mechanizmu awaryjnego dla Irlandii Północnej (ang. backstop); dotychczas propozycja ta nie była przyjmowana przez unijnych negocjatorów. Downing Street liczy jednak, że taka decyzja Izby Gmin zwiększyłaby nacisk polityczny na unijne instytucje, aby dojść do porozumienia z Londynem.
Sama Theresa May rozważa również poproszenie strony unijnej o wydłużenie okresu na urzeczywistnienie Brexitu o dwa miesiące, a więc do końca maja. Ten wariant grozi jednak koniecznością udziału Zjednoczonego Królestwa w wyborach do europarlamentu. Premier chce za wszelką cenę uniknąć takiego scenariusza, bowiem o ile sondaże dają jej partii przewagę na Labour Party w wysokości 3-7 punktów procentowych, to podczas krótkiej, acz ostrej kampanii jej formacja mogłaby się znaleźć w głębokiej defensywnie. May chciałaby więc opóźnić Brexit, jednak nie na tak długo, by wiązało się to z koniecznością rozpisania elekcji.
Widmo katastrofy działa na wyobraźnie
Co jednak, jeśli Londynowi nie uda się uzyskać żadnego przedłużenia daty Brexitu? Wówczas Downing Street znajdzie się pod niewyobrażalną presją. May będzie musiała doprowadzić do kolejnego głosowania w parlamencie, w którym dokonano by wyboru między powrotem do wynegocjowanej umowy w sprawie Brexitu – odrzuconej już raz przez posłów w połowie stycznia – a opuszczeniem Wspólnoty bez porozumienia.
Jeśli rząd nie uzyska w parlamencie poparcia dla porozumienia proponowanego przez May lub alternatywnego rozwiązania, Wielka Brytania o północy z 29 na 30 marca automatycznie opuści Wspólnotę bez umowy na mocy procedury opisanej w art. 50 traktatu o UE.
A Corbyn czeka
Jakie stanowisko zajmuje największa siła opozycyjna – Partia Pracy? Laburzyści są obecnie zajęci brutalnymi walkami frakcyjnymi, które zostały zainicjowane przez partyjnych liberałów, którzy domagali się dymisji Jeremy’ego Corbyna ze stanowiska szefa formacji. Tydzień temu z szeregów partii wystąpiło siedmioro deputowanych, mających na pieńku z przewodniczącym od dawna. W obliczu kuriozalnych oskarżeń o antysemityzm, głos laburzystów w sprawie Brexitu stał się mniej słyszalny. A jest on niezmienny – to Partia Konserwatywna odpowiada za bałagan związany z Brexitem i to ona powinna go posprzątać. Partia Pracy liczy na spadek zaufania społecznego do torysów i przejęcie władzy w najbliższych wyborach do Izby Gmin.
Kolejne referendum?
Co na to wszystko brytyjskie społeczeństwo? Większość obywateli i obywatelek uważa, że najlepszym rozwiązaniem byłoby…rozpisanie kolejnego referendum, w którym mogliby po raz kolejny wypowiedzieć się w sprawie opuszczenia przez ich kraj europejskiej wspólnoty. Dziennik „The Independent” zlecił badanie opinii publicznej, z którego jasno wynika, iż z uwagi na impas w Izbie Gmin i rosnący antagonizm pomiędzy głównymi siłami politycznymi, opcja drugiego referendum cieszył się największą popularnością wśród respondentów. Drugim życzeniem Brytyjczyków i Brytyjek jest po prostu pozostanie w Unii za wszelką cenę. Dalsze renegocjacje umowy znalazły się dopiero na trzecim miejscu.
Najmniejsze poparcie ma twardy Brexit. Aktywiści z kampanii „Put It To The People”, która forsuje idee pozostania w rodzinie zapowiedzieli, że w sobotę 23 marca br. na Park Lane w Londynie odbędzie się wielka demonstracja przeciwników Brexitu.