Gazeta Wyborcza korupcyjną propozycję złożoną przez szefa KNF-u Leszkowi Czarneckiemu sprowadziła do „afery PiS-u”. Tymczasem problem jest o wiele poważniejszy. Komisja Nadzoru Finansowego nie od dziś jest elementem wszechwładzy sektora finansowego nad Polską, a nie kontroli obywateli czy państwa nad bankami. Sektor bankowy zajmuje u nas niezwykle uprzywilejowaną pozycję i stoi niejako ponad prawem. Tak jak Watykan jest państwem kościelnym, Polska jest państwem bankowym.
Kiedy Leszek Czarnecki w marcu br. odwiedził KNF, jego imperium chyliło się już ku upadkowi. Szedł prosić by KNF krył jego wpadki i nie ostrzegał klientów przed lokowaniem pieniędzy w jego placówkach. Miał więc prosić o coś co jest całkowicie sprzeczne z zadaniami tej instytucji. Dlaczego? Ano dlatego, że KNF nieraz już „szedł na rękę” bankowcom, czy jak kto woli ich nazywać „banksterom”. Tylko dlatego możliwe były te wszystkie afery: frankowa, polisolokat, Amber Gold czy choćby masowo stosowane niedozwolone klauzule w umowach kredytowych.
Nikt jakoś nie pokusił się jeszcze o zbadanie jak wielu urzędników KNF podjęło później pracę na lukratywnych stanowiskach w sektorze bankowym, ale wystarczy powołać emblematyczny przykład zatrudnienia w mBanku byłego szefa KNF Andrzeja Jakubiaka, po niespełna trzech miesiącach od czasu, kiedy instytucja ta była przez niego nadzorowana. Prawo wprawdzie nie zakazuje takich praktyk, ale konflikt interesów i korupcyjny charakter tego typu przepływu kadr jest oczywisty. Cezary Mech, twórca ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym i tym samym KNF, zapytany o ewentualność ograniczenia teg procederu, oświadczył, że nie wierzy w skuteczność ewentualnych zapisów prawnych, które uniemożliwiałyby tego tupu praktyki. Ta niewiara w skuteczność regulacji mających zapobiegać działaniom nieuczciwym i aspołecznym jest wśród ludzi związanych ze sferą finansów dość powszechna. Innego zdania jest profesor Witold Modzelewski, który nie tylko wypowiada się za zakazem podejmowania zatrudnienia w instytucjach finansowych przez byłych funkcjonariuszy KNF przez kilka lat, ale postuluje by warunkiem sprawowania odpowiedzialnych funkcji w Komisji Nadzoru Finansowego było ukończenie 55-60 lat, tak aby było to uwieńczeniem kariery, a nie punktem wyjścia do „wicia sobie gniazdka w sektorze bankowym lub ubezpieczeniowym”.
Autor z portalu Wirtualna Polska, chcąc podsumować aferę korupcyjną w KNF, sprowadza charakterystykę jednego z bohaterów dramatu, Leszka Czarneckiego, do jednego określenia : „prężny biznesmen”. Wielu ekspertów jednak uważa, że ten „prężny biznesmen” od dawna prowadzi raczej podejrzane interesy.
Kogoś kto wątpi wystarczy odesłać do licznych forów klientów prowadzonych przez niego instytucji finansowych, aby się przekonać jak złe i to od wielu lat są opinie o ich usługach. Oto wpis na stronie „oszukani przez Getin Bank” z 9 sierpnia 2012 r.: „Na stronie www.wrobieni.org dowiedziałem się, że jest mnóstwo osób poszkodowanych przez Getin Bank, który obciął ich lokaty o ponad 35 %. Tym niemniej produkt Getin Banku o nazwie Plan Systematycznego Oszczędzania Zabezpiecz Przyszłość jest jeszcze większym przekrętem Getin Banku. Okazuje się, że po roku od założenia tej lokaty/produktu i ulokowaniu w nim 5500 zł, mogę zgodnie z pokazaną mi tabelą bankową- której wcześniej nikt mi na oczy nie pokazywał- wypłacić 700 zł ! Czyli niecałe 15 % wpłaconych środków. Takie coś jest możliwe w Polsce? W banku? I Komisja Nadzoru Finansowego nie może nić z tym zrobić?”
Takich wpisów są setki na rozmaitych forach i przewija się pytanie: co na to KNF? A KNF na to nic. Jak Leszek Czarnecki nakłaniał nadzór finansowy do milczenia ws. swoich szwindli tego nie wiemy, ale jego ostatnia wizyta u szefa KNF dowodzi, że jakoś dotychczas się z nim „dogadywał”.
Banki i bankierzy stanowili dotąd sanktuarium niedostępne nie tylko dla mediów, ale i dla prokuratury. Pokrzywdzeni przez instytucje finansowe na ogół nie mogą liczyć na pomoc powołanych do tego celu publicznych instytucji. Pozostaje im poszukiwać pomocy w różnych stowarzyszeniach i obywatelskich instytucjach pomocowych. Dobrą ilustrację tezy, iż nieuczciwe banki na ogół są nietykalne stanowi historia pary starszych ludzi, którzy poszukiwali pomocy w Kancelarii Sprawiedliwości Społecznej. Żyli z rent w wysokości 600 zł. Chcąc polepszyć swoją sytuację bytową sprzedali jedyną swą własność, działkę, za którą uzyskali 170 000 zł. Żeby nabywca mógł dokonać przelewu otworzyli konto w Getin Banku. Ktoś jednak w banku skopiował karty płatnicze zanim oni wyjęli je ze skrzynki pocztowej. Kiedy poszli do baku na skargę zostali zrugani i przepędzeni. W trakcie krótkiego śledztwa prokurator nie odważył się przekroczyć drzwi banku, nie przesłuchano żadnego z jego pracowników, po czym śledztwo umorzono.
Trafiło też do Kancelarii Sprawiedliwości Społecznej młode małżeństwo. Ludzie ci zaciągnęli w Getin Banku kredyt na budowę domu. Kredyt żyrowali również rodzice jednego z małżonków. Kiedy nie dali rady z ratami, bank przejął dopiero co postawiony dom, więc cała rodzina z dwójką dzieci przeprowadziła się do małego domku o powierzchni 60 metrów kwadratowych zajmowanego przez rodziców. Kiedy Getin Bank wszczął procedurę by również i ten domek zlicytować, podjęto próbę dotarcia do osoby, która jest bliską znajomą Leszka Czarneckiego. Owa znajoma właściciela banku, z pełnym przekonaniem oświadczyła, że nie podejmie tak naiwnych rozmów, ponieważ pan Leszek tak właśnie dorobił się swoich milionów i nie będzie z dłużnikami negocjował.
Oczywiście nikt by Leszkowi Czarneckiemu nie zaglądał w papiery i nie ścigał jego machinacji, gdyby nie zaglądające mu w oczy widmo bankructwa. Teraz kiedy zaczął tonąć cena za ochronę wzrosła, a ponieważ nie było go stać to nagrał całą rozmowę i ujawnił. Ujawnił z wielomiesięcznym opóźnieniem, bo wiedział, że jego imperium i tak upadnie. Postanowił więc upaść z hukiem. Uznał najwidoczniej, że skoro źle mu poszło w biznesie, to spróbuje się wykaraskać z kłopotów dołączając do obozu Koalicji Obywatelskiej. Jeżeli plan obalenia rządu na tej samej zasadzie na jakiej taśmy Rywina obaliły rząd SLD powiedzie się, to może rząd PO pozwoli Czarneckiemu powrócić do finansowej potęgi. Nie byłby to pierwszy raz kiedy za pieniądze podatnika ratuje się prywatne banki.
Komisja Nadzoru Finansowego powstała by kontrolować sektor bankowy i ubezpieczeniowy w imieniu państwa, ale też w imieniu milionów klientów, obywateli. Tymczasem dotychczasowa praktyka jego funkcjonowania od lipca 2006 roku wskazuje, że chronił on wyłącznie interesy banków, firm ubezpieczeniowych, a nie państwa czyli interesu publicznego czy obywateli.
Przykładem jest sprawa polisolokat. Ten dziwny instrument finansowy polegał na nakłanianiu klientów banku do niekorzystnego rozporządzenia swoim majątkiem poprzez wprowadzenie ich w błąd, co wyczerpuje znamiona przestępstwa zwanego oszustwem.
W sprawie polisolokat oferowanych przez Getin Bank zapadł nawet wyrok w procesie cywilnym, ale bardzo łagodny.
Getin Bank nie obronił swoich racji przed sądem, który utrzymał w mocy 5 mln zł kary za sprzedawane klientom polisolokaty. W podobne produkty w innych bankach weszło kilka milionów Polaków. Zdaniem Rzecznika Finansowego praktycznie nie dawały klientom szans na obiecywany zarobek. Te kilka milionów klientów nigdy nie odzyskało swoich pieniędzy a w grę wchodzi suma ok. 60 miliardów złotych.
Sąd uznał, że bank należący do Leszka Czarneckiego wprowadzał klientów w błąd, proponując im grupowe ubezpieczenia na życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (UFK), co powszechnie nazywa się polisolokatami.
Najwięcej kontrowersji wzbudzały opłaty likwidacyjne. Okazało się, że chcąc przed wygaśnięciem produktu zerwać polisolokatę i wycofać swój kapitał, klient w różnych firmach tracił nawet 90 proc. środków z tytułu opłaty likwidacyjnej. Jeszcze większy problem polegał na tym, że często myślał, że zawiera umowę o lokatę, a nie polisolokatę, nie wiedział zatem, że nie może zerwać umowy przed czasem, bo wtedy straci niemal wszystkie swoje pieniądze. A umowy zawierane były często na 10, 15, a nawet 30 lat.
I w tej sprawie w latach 2008-2009 Urząd Rzecznika Ubezpieczonych wspólnie z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów wystąpiły z pismem do KNF wskazując na nienormalnie wysoką opłatę likwidacyjną jako na niedopuszczalną. Jednak KNF odpowiedział pismem, w którym uspokajał, że tego rodzaju praktyki to norma, i że podobnie jest w krajach Zachodniej Europy. Było to wierutne kłamstwo, gdyż w krajach starej Unii opłata likwidacyjna przy podobnych instrumentach finansowych to najwyżej kilka a nie 90%. Wystarczyło to jednak, by na jakiś czas uspokoić instytucje, które zajmują się ochroną obywateli przed nadużyciami.
Najgorsze jest to, że mimo nacisku Urzędu Rzecznika Finansowego i UOKiK-u nikt nie zwraca klientom wyłudzonych w ramach polisolokat pieniędzy, a instytucją, która broni interesów banków jest wciąż ten sam KNF. Podobnie zresztą jest w sprawie domniemanych kredytów frankowych, które przecież nigdy „frankowe” nie były i stanowiły kolejny masowy szwindel bankowców przeciw obywatelom. I tu KNF dawał pełną ochronę bankom, a władza, która ustami Andrzeja Dudy obiecywała, że zmusi banki do częściowego podzielenia się z klientami zyskami z tego przekrętu, odsyła ich teraz do sądów. Tych samych sądów, na których na co dzień nie zostawia suchej nitki.
Komisja Nadzoru Finansowego teoretycznie miała za zadanie stać na straży interesu publicznego. Niestety ten interes utożsamia się u nas z interesami banków, a nie państwa czy jego obywateli. Niewątpliwie propozycja zatrudnienia protegowanego szefa KNF w banku Czarneckiego była skandaliczna i miała charakter korupcyjny. Nie odbiegała jednak od dotychczasowych praktyk tej instytucji. Różnica jest taka, że poprzednich rozmów o podobnych „transferach” nikt nie nagrał, albo jeszcze nie ujawnił nagrania. O tym, że tych rozmów było więcej świadczy fakt, że w siedzibie KNF funkcjonują zagłuszarki. Może tylko tym zagłuszarkom zawdzięczamy, że nie dysponujemy nagraniem z rozmowy, w której pan Jakubiak, były szef KNF, załatwiał sobie robotę w mBanku. W sytuacji, w której urzędnicy KNF od razu po skończonej kadencji mogą zatrudniać się w instytucjach finansowych powoduje, że takich korupcyjnych propozycji nie trzeba nawet formułować wprost, ponieważ przypuszczenie, że potężna i bogata firma może w przyszłości odwdzięczyć się życzliwemu ekspertowi narzuca się samo.
Afera KNF, podobnie jak poprzednio reprywatyzacyjna, to tylko przydatne narzędzia w międzypartyjnej wojnie PiS-PO. I tak jak nikt nigdy nie zamierzał powstrzymać oddawania kamienic z lokatorami, tak też nikt nie wynagrodzi oszukanym klientom banków ich strat, ani nie zapobiegnie dalszym oszustwom banksterów. PiS musi ponieść polityczną odpowiedzialność za swego urzędnika, ale byłoby źle, gdyby przy okazji nie wyszło na jaw, że my, społeczeństwo, my, opinia publiczna, my, klienci banków i konsumenci, nie mamy żadnej kontroli nad bankami. Organ kontrolny od początku swego istnienia kryje oszustów, którzy krzywdzą, oszukują i naciągają obywateli. I to niezależnie, kto aktualnie sprawuje władzę.
Media podają, że Leszek Czarnecki nie jest już miliarderem. Są gorsze nieszczęścia. Wciąż jednak Leszek Czarnecki nie wynagrodził choćby ułamka strat na które naraził swych klientów za sprawą nieuczciwych praktyk. Jeżeli plan zadziała i nowi protektorzy Czarneckiego, czyli PO dojdzie do władzy, Czarnecki nie będzie musiał niczego już nikomu zwracać. A interesy będą dalej kwitły wśród płaczu i zgrzytania zębów dla nikogo nieważnych, zwykłych ludzi.