Przed II wojną światową w Polsce był kapitalizm. Władze były częściowo demokratyczne, a częściowo autorytarne, po przewrocie Piłsudskiego. Organizacje lewicowe dążyły do socjalizmu, sposobami opisanymi w dokumentach historycznych.
Określenie kapitalizm stosuję dla ustroju, w którym kierownictwa organizacji gospodarczych są sprawowane lub powoływane przez właścicieli i zarządzają autorytarnie w ich interesie, w celu maksymalizacji zysku, który przywłaszczają sobie właściciele i władza.
Określenie socjalizm stosuję dla ustroju, w którym władza i kierownictwa organizacji są powoływane i działają demokratycznie, za zgodą i pod kontrolą przedstawicieli grup społecznych zainteresowanych działaniami organizacji oraz zarządzają w interesie społecznym, szukając kompromisu między często sprzecznymi interesami tych grup społecznych i organizują ich twórczą współpracę. Nie preferują i nie deprecjonują żadnej grupy społecznej. Zyski organizacji są przeznaczane na doskonalenie i rozwój organizacji, zgodnie z potrzebami społecznymi, a pozostała część zysku jest kompromisowo dzielona między pracowników, właścicieli i władze.
Po wojnie mieliśmy autorytarną władzę jednej partii lewicowej, wprowadzoną terrorem, kierowanym przez Stalina, która ukształtowała państwową gospodarkę planową i nakazową, wzorowaną na Związku Radzieckim. Specyfiką polską były, w większości prywatne i spółdzielcze, rolnictwo, rzemiosło i drobny handel. Ustrój ten obecnie jest nazywany nieadekwatnie komunizmem. Można go trafniej nazwać spolszczonym, totalitarnym ustrojem stalinowskim. Organizacjami gospodarczymi zarządzały autorytarnie kierownictwa powołane przez władzę, za zgodą partii rządzącej.
W tym okresie zorganizowano: państwo polskie w nowych granicach, przesiedlenie obywateli polskich z utraconych terenów wschodnich, reformę rolną i upaństwowienie przemysłu oraz likwidację analfabetyzmu. Realizowano własnymi siłami, według planów, bez zadłużania kraju, kosztem ograniczania konsumpcji: zagospodarowanie Ziem Odzyskanych, odbudowę zniszczeń wojennych, rozwój przemysłu, górnictwa, komunikacji, gospodarki morskiej, budownictwa mieszkaniowego i urbanizacji, ochrony zdrowia, szczególnie pracowników i dzieci oraz powszechnego szkolnictwa, nauki i kultury. Celem tych działań był preferowany rozwój społeczno gospodarczy oraz powszechne, umiarkowane zaspokajanie potrzeb społecznych.
Po 1956 roku nastąpiła poważna zmiana ustroju na autorytarny socjalizm. Pozostała lewicowa władza autorytarna, ale radykalnie złagodzona i uniezależniona od wpływu Związku Radzieckiego, na tyle, na ile pozwalały warunki geopolityczne. Pozostała gospodarka planowana centralnie oraz szczątkowa gospodarka rynkowa w sektorze prywatnym. Ustrój w Polsce Ludowej po 1958 roku nazywany był demokracją ludową – nie komunizmem.
Autorytarne zarządzanie organizacjami gospodarczymi przekształcono na państwowo społeczne, demokratyczne. Powołano samorządy pracownicze uprawnione: do wyrażania zgody na powoływane przez władzę kierownictwo organizacji oraz do akceptowania planów działania organizacji i regulaminów pracy i premiowania pracowników. Pracownicy uzyskali prawo do udziału w zysku przedsiębiorstwa, a samorząd pracowników prawo do dyspozycji tą częścią zysku, na budownictwo mieszkaniowe, działalność socjalną i fundusz nagród, zwany 13 pensją. Związek Zawodowy został uprawniony do powoływania Społecznych Inspektorów Pracy. Zakłady pracy prowadziły, w interesie pracowników, ochronę zdrowia oraz działania: socjalno bytowe, kulturalne, sportowe i wypoczynkowe dla pracowników i ich rodzin. Takie organizacje gospodarcze można nazwać socjalistycznymi.
Przykładem polskiego doświadczenia demokratycznego zarządzania organizacją od 1957 roku, może być opis działania społeczno gospodarczego w latach 1940-1989 przedsiębiorstwa polskiego, intensywnie doskonalonego i rozwijanego, od małego warsztatu w prywatnej willi do największej i najnowocześniejszej fabryki sprzętu medycznego w Polsce, na poziomie dorównującym najbardziej rozwiniętym krajom. Przedsiębiorstwo to można nazwać przedsiębiorstwem socjalistycznym. Opinia Polskiego Towarzystwa Historii Techniki o tym opracowaniu jest ostatnim jego załącznikiem.Opis jest dostępny przez Internet, w Bibliotece Cyfrowej Politechniki Warszawskiej, wpisując do wyszukiwarki autora: Władysław Bujwid albo pod adresem: http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=2542
W socjalistycznych przedsiębiorstwach powstał ruch społeczny Solidarność, zwalczający autorytarną władzę jednej partii oraz zależność od Związku Radzieckiego, protestami i strajkami rujnującymi gospodarkę i stosunki z sąsiednimi krajami. Hasłem było: Socjalizm tak, wypaczenia nie! Do Solidarności dołączyły środowiska intelektualne, szczególnie przeciwne cenzurze i represjonowaniu opozycji. Wymuszone przez Solidarność podwyżki płac, przy osłabianej gospodarce, doprowadziły do pustych półek w sklepach i rozwoju spekulacji, nie legalnego wolnego rynku. Stan wojenny przerwał działanie Solidarności, ale w 1989 roku, władza i Solidarność porozumiały się przy „okrągłym stole”. Władzę przejęła Solidarność. Po 1989 r. ustrój w Polsce został przekształcony na demokratyczny kapitalizm. Demokratyczną władzę bez planowania i kapitalizm z gospodarką rynkową. Wprowadzenie kapitalizmu nie było zgodne z intencjami Solidarności i porozumieniem przy „okrągłym stole”.
Po 2015 roku PIS przekształcił ustrój na autorytarny kapitalizm. Autorytarną władzę jednej partii, bez planowania i kapitalizm z gospodarką rynkową. Stosuje szeroko preferowanie i dyskryminację wybranych grup społecznych oraz działania niezgodne z Konstytucją i umowami z Unią Europejską.
Obecnie jest czas na wprowadzenie w Polsce demokratycznego socjalizmu. Demokratycznej władzy, planowania działań organizacji państwowych i samorządowych oraz społecznej gospodarki rynkowej, w celu coraz lepszego zaspokajania potrzeb społecznych. Można wykorzystać dotychczasowe, dobre doświadczenia z planowaniem, demokratycznym zarządzaniem organizacjami i wolnym rynkiem oraz z Nauką, a eliminować złe doświadczenia z autorytarnym zarządzaniem przez partie rządzące i właścicieli oraz preferowanie i dyskryminację wybranych grup społecznych, a także, działania niezgodne z prawem.
Lewica może zobowiązać się do takiego działania na najbliższym Kongresie Lewicy, planowanym w jesieni br., o czym pisałem w moim poprzednim liście z dnia 2020-08-01, na temat: Demokratyczny socjalizm i Kongres Lewicy.
Głównym elementem Uchwał Kongresu powinna być Polityka Lewicy, komunikatywna, przekonywująca i krótka, możliwa do zapamiętania przez każdego członka organizacji lewicowych i każdego wyborcę. Każdy działacz lewicowy wypowiadający się publicznie, powinien umieć przedstawić Politykę Lewicy, w sposób komunikatywny i przekonywujący, tak, żeby utrwalać ją w świadomości społecznej i uzasadnić jej zgodność z powszechnymi potrzebami społecznymi.
Oto główne tezy programowe:
Lewica będzie dążyć do przemiany niesprawiedliwego, autorytarnego kapitalizmu, na sprawiedliwy, demokratyczny socjalizm, a w tym: demokratyczną władzę, społeczną gospodarkę rynkową i planowanie działań organizacji państwowych i samorządowych, które zapewnią godne życie wszystkich obywateli polskich i coraz lepsze zaspokajanie ich powszechnych potrzeb:
Wolność od wszelkich dyskryminacji, wyzysku, bezrobocia, nędzy i bezdomności.
Sprawiedliwy, powszechny dostęp do: godnej i bezpiecznej pracy, mieszkania, nauki, opieki zdrowotnej, wymiaru sprawiedliwości, kultury i wypoczynku oraz świadczeń społecznych dla ludzi niezdolnych do pracy.
System, który zapewni, że w każdym obszarze i na każdym szczeblu kierować działaniami będą ludzie o możliwie najwyższych kwalifikacjach, etyce i zaangażowaniu, w coraz lepsze zaspokajanie potrzeb społecznych, na powierzonym obszarze działania. To kierownicy kierują działaniami pracowników, którzy wykonują i doskonalą wyroby i usługi, służące do coraz lepszego zaspokajania bardzo różnorodnych potrzeb ludzi.
Polityka lewicy będzie busolą każdego działacza lewicowego i każdej organizacji lewicowej, która wskaże im kierunek na oceanie różnorodności ich działań społecznych i planów. Wspólna polityka organizacji lewicowych, powszechnie znana i akceptowana przez nie, daje szanse ich skutecznego współdziałania, w celu jej realizacji. Każda organizacja lewicowa będzie mogła określić własne cele i plany działania, oparte o wspólną politykę.
Projekt Uchwał Kongresu, w tym Polityki Lewicy, powinien być przedmiotem szerokiej debaty na forum internetowym, w kręgach lewicowych, pracowniczych i naukowych, zmierzającej do sformułowania i uzgodnienia treści Uchwał Kongresu, przed rozpoczęciem Kongresu.
Projekt Uchwał Kongresu określających politykę i formy współpracy organizacji lewicowych oraz co i kto powinien robić, w celu realizacji Uchwał Kongresu, opisałem na str. 38, w opracowaniu pod tytułem: Doskonalenie Systemu Społeczno Gospodarczego, szeroko udostępnionym w kręgach kierownictw Lewicy, ZZ i Nauki od 2016 roku, a 2 wydanie od 2018 roku. Adres internetowy: http://klubwmpg.pomorskie.pl/dokumenty/bujwidds.pdf
Opracowanie to zawiera także wizję udoskonalonego systemu społeczno gospodarczego – projekt społecznej gospodarki rynkowej oraz działania Lewicy potrzebne do jej wprowadzenia w Polsce.
Pozdrawiam i życzę sukcesów.