Jeśli ktoś mówi, że demokracja to gra, nie jest demokratą. Nie mieliśmy kiedy uczyć się demokracji, nikt też do tej nauki się nie palił. W Polsce po roku 1989, tak po prawdzie, nikt demokracji nie chciał. Niektórzy chcieli dobrobytu, inni stabilizacji, wielu chciało, by było kolorowo jak w telewizji.
Jak w modzie na sukces, gdzie wszyscy mają sukcesy i zawsze są modni. Politycy chcieli być wybierani do władz, by mieć władzę, sukcesy i nosić się modnie. No, może poza jednym Kuroniem, któremu na modzie nigdy nie zależało, a zależało trochę na ludziach. Lud(zie) zwykły chciał mieć spokój, bezpieczeństwo i względny dobrobyt. Na ogół nie nęciła go odpowiedzialność za sprawy społeczności, nie chciał temu poświęcać czasu, którego zwykle i tak nie miał.
W Polsce po roku 1989 nie pojawiło się określenie „dobro wspólne”, nie zostało opisane ani nazwane. Mamy rząd, jaki mamy, zapisany w konstytucji i ustawach katalog usług publicznych i rzeczywistość, która czasem skrzeczy, a czasem cichutko jęczy. Dobro wspólne jest częściej w Polsce przedmiotem dowcipów niż politycznej analizy.
Debatę polityczną zdominował wulgarny neoliberalizm w wersji brytyjskiej, i to jeszcze bardziej zwulgaryzowanej. Ci, co mówią o demokracji, zwykle nie wiążą jej z równością. Są przekonani, że demokracja to wolność, głównie wolność wyboru – o ile oczywiście wyniki wyborów są zgodne z oczekiwaniami wyznawców wolności. W dodatku podstawą tej quasi-debaty wydaje się kompletna nieznajomość spraw, o których się dyskutuje, nieznajomość procedur demokratycznych, kompetencji ciał i instytucji. Można powiedzieć, że polską polityką rządzi ignorancja, a debatą polityczną niewiedza. Nikt nie chce nikogo do niczego przekonać, ale jedynie wyrazić swoją frustrację. W takim układzie nie ma miejsca na argumenty merytoryczne, liczy się tylko siła ekspresji i ekspresja siły.
Jeśli jednak się gra, trzeba pamiętać, kto rozdaje karty. Z punktu wierzących w grę najbardziej trzeźwe zdanie przedstawił 28 kwietnia Paweł Wroński. Poglądami Wroński jest najbardziej zbliżony do graczy z PO, ale potrafi czasem spojrzeć na stolik z kartami trochę chłodniej, jakby uzyskując nieco szerszą perspektywę. Bo szanse na jakieś większe zwycięstwo opozycji w sytuacji, gdy wszystkie atuty są po stronie rządu, były żadne. Hipotetycznie opozycja mogła postawić wspólne warunki rządowi, ale musiałaby wtedy zablefować, że nie poprze ratyfikacji funduszy własnych UE. Mało prawdopodobne, czy na taki blef PiS dałoby się nabrać. Jeśli nie, to utrata wiarygodności opozycji byłaby jeszcze większa. Bo jak: głosować przeciw? Politycy PO powinni być wdzięczni mniejszym partiom, bo gdyby też wybrali metodę chowania głowy w… piasek i wstrzymywania się od głosu, ratyfikacja by upadła, a wiarygodność polityków PO sięgnęłaby dna Głębi Landsort, jeśli nie Rowu Mariańskiego.
Jak sądzę, znaczna część agresji wobec Lewicy ze strony PO i niektórych jej aktywistów spowodowana jest tym, że od grudnia ubiegłego roku, czyli od ostatecznego ustalenia zasad funkcjonowania EFO, liderzy PO domagali się od rządu bezwarunkowego poparcia ratyfikacji EFO. Trudno powiedzieć, na ile te żądania były szczere, ale Internet pamięta. I nagle się okazało, że dokumenty ratyfikacyjne zostały przyjęte przez rząd i skierowane do Sejmu. Życzenie opozycji (PO) spełnione. Tylko głosować.
Osobiście wolałbym, by cała opozycja demokratyczna (Konfederacja taką nie jest) bezwarunkowo poparła EFO, a następnie próbowała przeforsować uchwałę o publicznej debacie nad Krajowym Programem Odbudowy. Taka debata zresztą jest ciągle możliwa, wymaga jedynie wspólnego działania opozycji (z zastrzeżeniem jak wyżej). W ogóle zadziwiające jest snucie dywagacji o obaleniu rządów PiS‑u z pomocą Konfederacji. Trzeba być większym fantastą niż idole prawicy: Dukaj czy Ziemkiewicz.
W mojej ocenie Lewica trochę przeszarżowała ze swoimi żądaniami, ale warto pamiętać, że PiS obiecało ich spełnienie nie tyle Lewicy, ile społeczeństwu, czyli aktywnym wyborcom.
Wielkim problemem partii opozycyjnych jest słabość komunikacji z sympatykami i całą aktywną opinią społeczną. Nawet PO – wspierana, jak się wydaje, przez wszystkie jeszcze niezależne media – nie potrafi formułować jasnych i przekonujących komunikatów. Istnieje podejrzenie, że wynika to z kompletnego braku koncepcji politycznej i planu działania. Pozostałe ugrupowania opozycyjne, niemające zaprzyjaźnionych mediów, są w gorszej sytuacji. Lewica natomiast ma problemy nie tyle z formułowaniem przekazu, ile z koordynacją czasową i planowaniem kampanii informacyjnych. Można było odnieść wrażenie, że po ogłoszeniu sukcesu negocjacyjnego w sprawie EFO i KPO liderzy wyjechali na zasłużony odpoczynek – a weekend był dłuższy niż zwykle.
Efektywną i niemal całkowitą kontrolę nad realizacją Krajowego Programu Odbudowy sprawuje jedynie rząd Morawieckiego i podległe mu instytucje. Rządzący muszą się liczyć jedynie z mechanizmami nadzoru ze strony Komisji Europejskiej. Oraz z generalną oceną wyborców.
Argument, że Unia Europejska na coś rządowi nie pozwoliła, nie będzie miał mocy ani nośności. Rząd sam ten program napisał, sam go negocjuje, sam go realizuje. I sam będzie ponosił odpowiedzialność. Z punktu widzenia opozycji sytuacja niemal wymarzona. Nic tylko patrzeć władzy na ręce, wspierać samorządy w ich żądaniach kierowanych pod adresem władzy centralnej, siedzieć na kanapie z pilotem i przerzucać kanały informacyjne. W przerwach warto jednak pracować na ofertą dla społeczeństwa i szukać tych elementów wspólnych, które mogą być poparte przez inne ugrupowania demokratyczne (z zastrzeżeniem jak wyżej). No i przestać się nad sobą użalać.
A konkordat należy oczywiście wypowiedzieć.