Lucyna Berman-Tychowa (1930-2019)
Jako reżyserka teatralna była wędrowniczką. Choć urodziła się i mieszkała w Warszawie, nie związała się na stałe z żadną warszawską sceną. W książce „Tak, jestem córką Jakuba Bermana. Z Lucyną Berman-Tychową rozmawia Andrzej Romanowski” (2016) mówiła, że jej rodzinna genealogia utrudniła jej karierę reżyserską w stolicy i zmusiła do wędrówek po scenach całej Polski. Urodziła się w roku 1930 w Warszawie w inteligenckiej, komunistycznej rodzinie żydowskiej, była córką przyszłego „numeru 2” w PZPR w latach 1948-1956. W czasie II wojny światowej przebywała z rodzicami w ZSRR. Po wojnie ukończyła studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim (1952), zajęła się jednak teatrem i „wyzwoliła” na reżyserkę teatralną. W 1956 roku okazjonalnie wystąpiła w roli aktorskiej, jako Narratorka w „Eugeniuszu Onieginie” A. Puszkina w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze (1956). Po kilkuletnim terminowaniu w Teatrze Młodej Warszawy, zadebiutowała jako samodzielna reżyserka w – co można uznać za swoisty paradoks – w realizacji „Drugiego pokoju” Zbigniewa Herberta w Teatrze Dramatycznym w Warszawie (1961). Jeszcze w tym samym sezonie zrealizowała „Skiza” G. Zapolskiej i „Dalilę” F. Molnara (1962) w radomsko-kieleckim Teatrze im. Stefana Żeromskiego. W latach 1963-65 zrealizowała w Teatrze im. A. Mickiewicza w Częstochowie siedem przedstawień opartych, na literaturze popularnej, dla masowego widza, m.in. „Robin Hooda” Wandy Żółkiewskiej. W latach 1966-67 roku wystawiła w Teatrze im. J. Osterwy w Lublinie „Medeę” J. Parandowskiego, „Się kochamy” S. Murraya i „Żabusię” G. Zapolskiej. W Teatrze im. J. Osterwy w Gorzowie wystawiła „Szczęście Frania” W. Perzyńskiego (1967). Ta inscenizacja była jej ostatnią pracą reżyserską na 22 lata. W wyniku kampanii antysemickiej po marcu 1968 została pozbawiona możliwości samodzielnej pracy reżyserskiej. W latach 1969-1977 pracowała, z jednym wyjątkiem, jedynie jako adaptatorka tekstów lietarckich i autorka tekstów piosenek w Kaliszu, Bydgoszczy, Koszalinie-Słupsku, Łodzi, Częstochowie, Warszawie. W latach 1972-82 była kierowniczką literacką Teatru Nowego w Warszawie. W 1989 roku, powróciła, jak się okazało, na jeden raz, do pracy reżyserskiej, wystawiając „Norę” H. Ibsena w Teatrze im. S. Jaracza w Olsztynie. W latach 1958-1971 pracowała też dla Teatru Telewizji. Zrealizowała m.in. „Granicę” wg Z. Nałkowskiej (1960), „Decyzje” B. Czeszko (1961), „Dzieje jednego pocisku” wg A. Struga (1963), a pracę z telewizyjną sceną zakończyła wyreżyserowaną przez St. Wohla adaptacją „Gospody pod Królową Gęsią Nóżką” A. France (1971). Była też współautorką wyboru tekstów p.t. „Śmiało podnieśmy sztandar nasz w górę” (1958), opracowania publikacji z okazji 20 rocznicy powstania PPR (1962), opracowania z okazji 50 rocznicy Rewolucji Październikowej (1967).