Historyczne totalitaryzmy, mimo upływu dziesięcioleci od ich upadków i pojawiania się nowych politycznych potworów, są niezmiennie atrakcyjne jako temat publikacji dokumentalnych, prozy literackiej, a także kina czy teatru.
Można trochę ryzykownie stwierdzić, że totalitaryzmy są fotogeniczne i sztuka je kocha. Wydawałoby się, że Adolf Hitler i jego kamaryla została już obficie i wszechstronnie opisana.
A jednak ciągle powstają nowe publikacje naświetlające tę tematykę z coraz to innych stron, a bibliografia tego tematu każdego roku wzbogaca się o liczne, nowe tytuły. To zainteresowanie widać także choćby w różnych telewizyjnych kanałach dokumentalnych. Przyznam, że się temu nie dziwię. Nie zapomnę dokumentalnego filmu, na którym zarejestrowano wejście zwycięskiej ekipy Hitlera do sali Reichstagu po zwycięstwie wyborczym w styczniu 1933 roku. Samego führera wśród nich nie było, ale upiornie groteskowy był widok Goeringa, Hessa i kilku innych cieszących się upojnie, na przykład przez przymierzanie się do foteli – jak dzieci nowymi zabawkami – swoim szczęściem objęcia władzy.
„Oni sterowali Hitlerem” Jean Paul Bleda, to poczet najważniejszych hitlerowców, tych ze świecznika, od Franza von Papena, przez Goeringa, Himmlera, Goebbelsa, po Leni von Riefenstahl. Sklasyfikowani zostali przez autora jako „Przydatni idioci”, „Pierwszy krąg”, „Cywile”, „Wojskowi”, „Artyści” i „Wyeliminowani”. W tym ujęciu personalny krąg hitlerowskiej władzy pokazany został inaczej niż w wielu innych, tradycyjnie konstruowanych publikacjach, niejako poprzez funkcje poszczególnych kręgów hitlerowskiej ekipy władzy. Kanwą poszczególnych historii są często mało znane relacje łączące prezentowane postaci z Hitlerem.
Wśród bohaterów książki znajdują się wspólnicy przywódcy III Rzeszy (Franz von Papen, Werner von Blomberg, Hjalmar Schacht), jego druhowie (Hermann Göring, Rudolf Hess, Joseph Goebbels, Heinrich Himmler, Martin Bormann, Albert Speer), służalcy (Alfred Rosenberg, Wilhelm Frick, Joachim von Ribbentrop, Hans Frank Heydrich, Baldur von Schirach), oficerowie wojskowi (Wilhelm Keitel, Franz Guderian, Erwin Rommel, Karl Dönitz), artyści (Heinrich Hoffmann, Leni von Riefenstahl), jak również wykluczeni w czasie „Nocy długich noży” (Ernst Röhm, Gregor Strasser).
Wbrew tytułowi, autor nie sięga po banalne i utarte wzorce przedstawiające Hitlera jako histerycznego i osamotnionego dyktatora, w ograniczonym stopniu kontrolującego swoich poddanych, wasali, współpracowników, przybocznych. Przeciwnie, ukazuje siłę jego dominacji, zręcznego manipulowania ludźmi oraz umiejętności wykorzystywania sytuacji i konfliktów, które nieustannie pojawiały się w gronie osób z jego najbliższego otoczenia. Atrakcyjność tej publikacji podnosi barwny, efektowny styl, jakim posługuje się Jean Paul Bled. Dobra szkoła komunikatywności francuskiego pisarstwa historycznego.
Jean Paul Bled – „Oni sterowali Hitlerem”, przekł. Agata Ciastek, wyd. Bellona, Warszawa 2017, str. 524, ISBN 978-83-11-15012-6