Zbiór esejów Italo Calvino otwiera szkic tytułowy, „Po co czytać klasyków”, który zawiera czternaście definicji klasyki literackiej.
- „Do klasyki należą te książki, o których zwykle słyszy się zwrot: „Czytam ponownie…”, nigdy zaś: „Właśnie czytam…”.
- „Klasycznymi nazywane bywają te książki, które są bogactwem dla tego, kto je przeczytał i polubił; ale nie mniejszym bogactwem są dla tego, kto szczęśliwie odłożył je na bok przy pierwszej lekturze i przeczytał je dopiero w warunkach sprzyjających ich smakowaniu”.
- „Do klasyki należą te książki, które wywierają szczególny wpływ zarówno wtedy, gdy wydają się niezapomniane, jak i wtedy, gdy kryją się z zakamarkach pamięci, przybierając barwę nieświadomości zbiorowej lub indywidualnej”.
- „Każda ponowiona lektura klasyka, jest równie odkrywcza jak jego pierwsza lektura”.
- „Każda pierwsza lektura klasyka jest w gruncie rzeczy lekturą ponowioną”
- „Klasyk nigdy nie przestaje mówić tego, co ma do powiedzenia”.
- „Do klasyki należą te książki, które docierając do nas noszą w sobie ślad lektur poprzednich, a za sobą ślad, jaki pozostawiły w kulturze lub w kulturach odwiedzanych (czy też w języku i obyczajach)”.
- „Dzieło klasyczne to książka, która nieustannie generuje wypowiedzi krytyki na swój temat, ale nieprzerwanie się z nich otrząsa”.
- „Do klasyki należą te książki, które im bardziej są nam znane ze słyszenia, tym bardziej przy lekturze okazują się nowe, nieoczekiwane, zaskakujące”.
- „Pozycją klasyczną nazywa się tę książkę, która jest uznawana za ekwiwalent świata, na równi z dawnymi talizmanami”.
- „Twój” klasyk to ktoś, kto nie może być ci obojętny, i ktoś, dzięki komu zdołasz określić samego siebie w relacji z nim albo też w opozycji do niego”.
- „Książką klasyczną jest ta książka, która poprzedza inne książki klasyczne, ale jeśli ktoś przeczytał najpierw tamte, od razu rozpozna jej miejsce w genealogii”.
- „Klasyką jest to, co stara się sprowadzić aktualność od odległego szumu, ale zarazem nie może się bez tego odległego szumu obyć”.
- „Klasyką jest to, co trwa jako odległy szum nawet tam, gdzie króluje najbardziej nieprzystająca aktualność”.
Każdą z tych definicji klasyki Calvino obszernie rozwija, ale nie mamy tu miejsca by się tym zająć.
Natomiast swoje definicje rozpisuje w swoich esejach na rozważania zaczynające się od „Odysei” Homera, poprzez m.in. Owidiusza, „Orlanda Szalonego” Lodovico Ariosto, „Cyrano de Bergerac” Rostanda, „Robinsona Crusoe” Daniela Defoe, „Kandyda” Woltera, „Kubusia Fatalistę” Denisa Diderot, „Pustelnię parmeńską” Stendhala, Honoré Balzaca, Charlesa Dickensa, Lwa Tołstoja, Marka Twaina, Henry Jamesa, Roberta Luisa Stevensona, Josepha Conrada, Borysa Pasternaka, po Carla Emilia Gaddy, Eugenio Montalego, Ernesta Hemingwaya, Jorge Luisa Borgesa, Raymonda Queneau, czy Cesare Pavese. Te wyrafinowane, erudycyjne eseje są lekturą wspaniałą, pełną barw, kształtów i myśli. Smakowitą przygodą intelektualną dla każdego, kto kocha książki, autorstwa nie tylko klasyków.
Italo Calvino – „Po co czytać klasyków”, przekład, przypisy i posłowie Anna Wasilewska, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2020, str. 333, ISBN 978-83-8196-138-7