To lektura w sam raz na moment sławy i chwały Roberta Lewandowskiego, który pobił mający półwiekową metrykę rekord strzelecki w piłkarskiej lidze niemieckiej ustanowiony w 1972 roku przez Gerda Müllera. Tomik „Polska gola” jest interesującym przypomnieniem sporych fragmentów historii polskiej piłki nożnej.
Dwa pierwsze teksty otwierające zbiór poświęcone są najwcześniejszemu powojennemu okresowi historii polskiego sportu piłkarskiego. Pierwszy – powojennej działalności i przekształceniom dokonywanym w starych klubach piłkarskich. Drugi – Gerardowi Cieślikowi, drugiej w kolejności, po „przedwojennym” Erneście Wilimowskim, sławie polskiego footballu.
Tekst „Polonia Bytom podbija Amerykę” dotyczy wydarzenia o blisko dekadę poprzedzającego wielkie sukcesy międzynarodowe polskich piłkarzy. W 1965 roku drużyna Polonii Bytom wzięła udział w rozgrywkach międzynarodowego Pucharu Ameryki i niespodziewanie ten puchar zdobyła, niespodziewanie, jako że w turnieju wzięło udział szereg drużyn bardziej renomowanych niż drużyna ze Śląska. Tekst „Czerwony mustang” poświęcony jest powikłanej życiowo historii niezwykle utalentowanego piłkarza, jakim był Jan Banaś, syn Niemca, byłego żołnierza Wehrmachtu i Polki, który mówił o sobie z żalem, że „urodził się o czterdzieści lat za wcześnie”. Jego biografia jest na tyle bogata i barwna, że stał się jedynym piłkarzem polskim, któremu został poświęcony fabularny film biograficzny. Banaś otarł się o wielkie wydarzenia z dziejów polskiej piłki, grał m.in. w drużynie Górnika Zabrze w jego maratonie z AS Roma w 1970 roku, strzelił – dyskusyjną – bramkę w zwycięskim chorzowskim meczu z Anglią (2:0) w 1973 roku w ramach eliminacji do mistrzostw świata. Tekst „Przegrali puchar na zakupach” odsłania kulisy finałowego meczu Pucharu Zdobywców Pucharów między Górnikiem Zabrze a Manchesterem City w Wiedniu. Głównym bohaterem „Rozrywkowych legionistów” jest z innego niż Banaś powodu barwna postać polskiej piłki, jaką był Janusz Żmijewski, mistrz „kiwki” i bohater afery przemytniczej. Tytuł „Cud na Wembley” mówi sam za siebie, natomiast tytułem „Real dawał za mnie milion dolarów” opatrzony jest wywiad z Włodzimierzem Lubańskim, który ciekawie opowiedział o najważniejszych i najtrudniejszych fragmentach swojej kariery. W innych wywiadach wiele o kulisach polskiej piłki opowiedzieli także Kazimierz Górski („Gdyby nie ta woda we Frankfurcie…”), Jacek Gmoch („Ja chyba rządziłem tym krajem”), Antoni Piechniczek („Kłopoty bogactwa”), w tym bardzo często detalicznie o mundialach lat 1974-1986. Tom przepełniony jest dziesiątkami, jeśli nie setkami interesujących, a momentami pasjonujących detali, obrazujących tło polityczne, uwarunkowania społeczne, finansowe, psychologiczne, obyczajowe polskiego piłkarstwa, opowiadającymi o prywatnych konfliktach, perypetiach związanych z międzynarodowym życiem piłkarskim. Wiedeńskie zakupy piłkarzy Górnika Zabrze z żonami, na kilka godzin przed finałowym meczem, które być może negatywnie zaciążyły na wyniku, puszki po piwie rzucane przez angielskich kibiców w polskich piłkarzy, gdy schodzili do szatni po „zwycięskim remisie” na Wembley 17 października 1973 roku, opisy najciekawszych fragmentów sławnych meczów i „anatomia” najsłynniejszy bramek, charakterologiczne portrety sław polskiego piłkarstwa, obyczajowo-finansowo-przemytnicze afery z udziałem piłkarzy, kulisy karier trenerskich. Ta niewielka książeczka jest niezwykle bogata i atrakcyjna w lekturze.
„Polska gola!”, seria „Wszystkie Barwy PRL”, „Kolekcja prenumeratorów „wyborczej”, Warszawa 2021, str. 157, nr 978-83-268-3450-9