„Mencjusz jest jedną z najważniejszych i największych postaci w całej historii myśli chińskiej, a oddziaływanie jego nauki objęło nie tylko same Chiny, ale całą Azję Wschodnią. Cieszył się oficjalnym tytułem „Drugiego Mędrca”, który oznacza, że ustępował swoim znaczeniem tylko Konfucjuszowi.
Jego myśl, spisana w dziele zatytułowanym po prostu „Mistrz Meng” (… tutaj przetłumaczone jako „Mencjusz”), została włączona do tzw. „Czteroksiągu”, który przez ponad pół tysiąca lat stanowił podstawę egzaminów urzędniczych w Chinach, a mówiąc inaczej – podstawę wykształcenia chińskich elit. Myśl Mencjusza była też jedną z inspiracji dla tzw. neokonfucjanizmu formującego intelektualne oblicze Chin przez prawie tysiąc lat i silnie promieniującego również Koreę i Japonię” – tak rozpoczyna się obszerna przedmowa do polskiego wydania „Mencjusza z wybranymi komentarzami”, autorstwa Małgorzaty Religi. Przedmowa ta świetnie przygotowuje do lektury na pozór nie bardzo trudnej, ale jednak wymagającej przestawienia się na sposób myślenia, na stosunek do świata odmienny od europejskiego, na stosunek do egzystencji charakterystyczny dla cywilizacji chińskiej, stosunek fascynujący i przy pierwszym kontakcie zaskakujący, mimo że na pozór nie aż tak bardzo odległy od pojmowania europejskiego. Mencjusz (żył w IV wieku p.n.e.) kierował się zasadami konfucjańskiego Dao (drogi), myśli chińskiej, która na poziomie najwyższym oznacza „całość wiedzy o tym, jak prawidłowo funkcjonować jako człowiek”. „To wielkie, prawdziwe Dao realizowane jest na dwóch poziomach, nierozerwalnie ze sobą związanych i warunkujących się wzajemnie: po pierwsze, odnosi się do indywidualnej kultywacji cnót i moralnego postępowania w relacjach z innymi ludźmi, a po drugie, do sztuki dobrego rządzenia państwem”. Śladem Konfucjusza, Mencjusz kładł nacisk na moralne wychowanie i moralne samodoskonalenie „junzi” czyli „człowieka szlachetnego”. Najważniejszym składnikiem myśli Mencjusza jest jego przekonanie o dobru ludzkiej natury. Księga składa się z licznych tekstów Mencjusza oraz dodanych do nich komentarzy filozofów Zhao Qi i Zhy Xi. Komentarze te wchodzą w fascynujący dialog z myślą Mencjusza. Po znacznie obszerniejszą wiedzę o Mencjuszu i jego epoce odesłać wypada do wspomnianej, bardzo merytorycznej, bogatej w fakty i komentarze przedmowy Małgorzaty Religi. Jakie są natomiast walory i pożytki czytelnicze z lektury dokonanego przez nią przekładu? To, co narzuca się od razu, to odświeżający umysłowo i językowo walor tych tekstów, krystaliczna prostota narracji i treści przekazu. Przyzwyczajeni do europejskiej pokrętności w literaturze, do wieloznaczności, sprzeczności, do kompleksów itd. możemy zanurzyć się w myśli Mencjusza jak w orzeźwiającym źródle zdrowego, sięgającego do praźródeł pojmowania egzystencji ludzkiej. Tak, jakbyśmy wyszli na chwilę z przestrzeni plastikowej, sztucznej w przestrzeń ozdrowieńczej natury. Uważna, staranna lektura stwarza szansę uporządkowania, odświeżenia swojego pojmowania świata i sposobu jego wyrażania. To wymarzona lektura dla każdego człowieka myślącego, ceniącego filozoficzne rozważania, ale też i dla każdego, kto chciałby odpocząć od udręczeń, jakie niesie współczesny świat, a choćby tylko od tego, co zazwyczaj czytamy. Powrót do źródeł myśli i literatury.
„Mencjusz z wybranymi komentarzami”, przekład i przedmowa Małgorzata Religa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2021, str. 491, ISBN 978-83-8196-333-6