Czas wielkich dokonań w rolnictwie Uzbekistanu: głębokie przekształcenia i zmiany jakościowe przyniosły wzrost plonów oraz poprawę poziomu życia.
Rolnictwo stanowi jedną z kluczowych gałęzi gospodarki Uzbekistanu. Korzystne warunki przyrodniczo-klimatyczne, pracowity naród, a także dokładnie przemyślana strategia państwa na tym odcinku sprzyjają dynamicznemu rozwojowi sektora agrarnego: w kraju hodowane są piękne, smaczne, ekologicznie czyste owoce ziemi i słońca, które cieszą się wielką popularnością na światowych rynkach. Zrealizowane w latach niepodległości Uzbekistanu głębokie przekształcenia i zmiany jakościowe w sferze kompleksu rolno-przemysłowego, realizowana wszechstronnie wyważona polityka optymalizacji powierzchni zasiewów i rejonizacji kultur pozwoliły nie tylko zwiększyć plony, ale i zauważalnie podnieść poziom życia ludności.
Niepodległy Uzbekistan w krótkim czasie opracował i przystąpił do realizacji wielkiego programu przekształceń w sektorze rolnym. Jako pierwsza została znacząco zmieniona struktura powierzchni zasiewów, w wyniku czego uprawa bawełny została dwukrotnie zredukowana na rzecz zbóż. Ta decyzja, wraz z jej wszechstronnym wsparciem, w historycznie krótkim czasie zapewniły osiągnięcie krajowej niezależności zbożowej oraz przekształcenie Uzbekistanu z importera zboża w jego eksportera. Zlikwidowano niewydajne państwowe i spółdzielcze przedsiębiorstwa rolnicze.
Zamiast anachronicznego modelu utworzono nowoczesne gospodarstwa farmerskie, zapewniające wzrost wydajności pracy na bazie nowoczesnych technologii rolniczych. Ważnym etapem reform stała się dywersyfikacja resortowego ukierunkowania rolnictwa. Jeśli dawniej podstawą była bawełna, to obecnie otworzyła się możliwość uprawy ziemniaka, winorośli, zajmowania się pszczelarstwem, drobiarstwem, rybołówstwem i innymi rodzajami biznesu rolnego.
Państwo stworzyło po temu sprzyjające warunki w postaci ulgowego kredytowania, obsługi technicznej gospodarstw farmerskich i dehkańskich, a także dostaw niezbędnych środków materiałowo-technicznych (materiały pędne i smary, nawozy sztuczne, biologiczne i chemiczne środki ochrony roślin, nasiona). Dla zapewnienia właściwego przechowywania produkcji rolniczej zbudowano duże terminale.
Jeśli w 1990 r. zapotrzebowanie ludności kraju na towary żywnościowe, przede wszystkim zboże, ziemniaki, mięso, produkty mleczne i cukiernicze, było pokrywane głównie kosztem importu, w chwili obecnej 96 proc. takich towarów produkuje się w kraju. Realizacja posunięć systemowych w sferze rolniczej pozwoliła osiągnąć nie tylko jakościowe, ale i bardzo odczuwalne wyniki ilościowe. Tak więc rolnictwo wykazuje stabilne pozytywne tempo wzrostu, przewyższające 6-7 proc. rocznie. Przez lata niepodległości wolumen produkcji rolniczej wzrósł łącznie ponad 2-krotnie. Obecnie w kraju corocznie produkuje się ponad 18 mln ton owoców i warzyw, co wynosi około 300 kg warzyw, 75 kg ziemniaków i 44 kg winogron na głowę ludności. To około 3-krotnie przewyższa przyjęte na świecie optymalne normy spożycia. W ciągu ostatnich 10 lat wielkość przetwórstwa warzyw i owoców oraz winogron zwiększyła się 3,5-krotnie. Udział przetwórstwa przewyższa 16 proc. ogólnego wolumenu produkcji owocowo-warzywnej i winogron. Do końca 2021 r. planuje się doprowadzić produkcję owoców i warzyw do 32 mln ton. Eksperci oceniają potencjał eksportowy rolnictwa Uzbekistanu na ponad 6 mld USD.
Dzisiaj Uzbekistan eksportuje ponad 180 rodzajów świeżych i przetworzonych produktów owocowo-warzywnych. Uprawiane na urodzajnej uzbeckiej ziemi owoce i warzywa można dziś spotkać na rynkach nie tylko bliskiej zagranicy, ale i w Norwegii, Tajlandii, Indonezji, USA, Japonii, Mongolii, Arabii Saudyjskiej, Słowacji, a nawet w dalekiej Brazylii. Ponad 120 krajów świata ma możliwość delektowania się ich doskonałym smakiem.
Rozwój kompleksu rolno-przemysłowego zależy od racjonalnego wykorzystania nie tylko zasobów ziemi, ale i wody, zapasy której, niestety, na całym świecie zmniejszają się przy jednoczesnym wzroście liczebności ludności planety. Uwzględniając to, w Uzbekistanie przeprowadzono radykalne zmiany w gospodarce wodnej, mające na celu poprawę stanu melioracji nawadnianych gruntów, zapewnienie racjonalnego i oszczędnego wykorzystania ograniczonych zasobów wodnych i zwiększenie urodzajności ziem. Sprzyjają temu, między innymi, szerokie wdrożenie zasad zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi, wprowadzenie do sektora nowoczesnych technologii, oraz systemów zautomatyzowanej kontroli i zarządzania dystrybucją wody.
Pozwala to na zwiększenie efektywności zarządzania zasobami wodnymi, poprawę ich dystrybucji użytkownikom i zmniejszenie strat w sieciach nawadniających. W ciągu ostatnich dziewięciu lat w Uzbekistanie wdraża się głębokie reformy w sferze poprawy stanu melioracji. W tym okresie zrealizowano przedsięwzięcia obejmujące budowę, rekonstrukcję i odtworzenie systemów kolektorowo-drenażowych. Państwowa spółka „Uzmeliomaszlieasing” zapewniła dostawy nowoczesnych maszyn melioracyjnych i ich przekazanie w leasing. W ciągu ostatnich lat organizacjom i zakładom związanym z kompleksem rolno-przemysłowym, w szczególności z melioracją, dostarczono w leasing ponad 2 tys. koparek, 240 spychaczy i innych maszyn. Do tej chwili na realizację przedsięwzięć w zakresie dalszej poprawy stanu melioracji nawadnianych gruntów i racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych, wydano ok. 1 mld USD. Zbudowano już i zrekonstruowano 1771 km sieci kolektorowo-drenażowej, przeprowadzono prace remontowo-rekonstrukcyjne na łącznej długości 24 700 km. Poprawiono stan melioracji ponad 1,7 mln hektarów gruntów w całym kraju.
Szczególną uwagą otaczany jest rozwój technologii oszczędzających wodę przy nawadnianiu. W ciągu ostatnich lat wdrożono podlewanie kropelkowe na obszarze około 1630 ha. Godny uwagi jest fakt, że państwo na wszelkie sposoby zachęca farmerów do stosowania nowoczesnych technologii w ich działalności. Użytkownikom ziemi i gospodarstwom farmerskim udzielane są ulgowe kredyty na wdrożenie systemów nawadniania kropelkowego.
Gospodarstwa wykorzystujące takie technologie zwalniane są z podatku rolnego i innych typów podatków na 5 lat. W centrum uwagi znajdują się również zagadnienia związane z doskonaleniem infrastruktury wodnej poprzez pozyskiwanie inwestycji zagranicznych. W tym zakresie realizowane są duże projekty z udziałem międzynarodowych instytucji finansowych i krajów-inwestorów. W ramach programów rozwoju hodowli bydła, rozwinięto działalność wielu gospodarstw rybackich, pszczelarskich, hodowli drobiu i nierogacizny. Dla potrzeb hodowli koni rasy karabairskiej i rozwoju sportów jeździeckich w obwodzie kaszkadarińskim powstał nowy ośrodek hodowli koni. Analogiczne zespoły tworzone są w obwodzie taszkenckim i innych regionach kraju.
Reaktywuje się zaniechane tradycje, posiadające ważne znaczenie dla poprawy rozwoju jedwabnictwa. Wprowadzono nowy system hodowli tak drogocennego surowca, jakim jest jedwab. Do organizacji nowego systemu, opartego na absolutnie nowych podstawach, powołano stowarzyszenie „Uzbekipaksanoat”.
W roku bieżącym po raz pierwszy w kraju przetestowano z powodzeniem doświadczenie dwukrotnego zbioru kokonów. W celu przerobu surowca jedwabniczego i otrzymania gotowych wyrobów w każdym obwodzie pozyskuje się bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Dzięki temu w roku ubiegłym rozpoczęto produkcję miodów.
Z roku na rok zwiększa się wielkość środków budżetowych przeznaczonych na wsparcie gospodarstw farmerskich, uprawiających bawełnę na potrzeby państwa na ziemiach o niskiej urodzajności. Wspierane są działania wprowadzające technologie oszczędzające wodę, udziela się dodatkowych ulg i preferencji inicjatywnym gospodarstwom i przedsiębiorstwom. W rezultacie takie technologie są dzisiaj rozpowszechnione na 240 tys. ha, w tym technologia nawadniania kropelkowego na 28 tys. hektarów upraw.