Ubiegły rok przyniósł spadek Polski z 24 aż na 33 miejsce w rankingu krajów z rozwiązaniami korzystnymi dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Został już opublikowany tegoroczny raport Doing Business, zawierający wyniki badań dotyczących ułatwień dla prowadzenia działalności gospodarczej oraz Indeks i Ranking 2019, w którym Polska gospodarka zajęła 33. miejsce. Indeks publikowany jest od 2003 r. przez Bank Światowy oraz Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (tym razem dla 189 krajów). Indeks ma charakter złożony (agregatowy). Składa się nań 9 filarów tematycznych (tworzących osobne subindeksy) i aż 51 szczegółowych wskaźników (mierników oceny) dotyczących różnych aspektów prowadzenia działalności. Indeks jest średnią ważoną tych wskaźników.
Filary te to: warunki startu do biznesu (5 wskaźników), warunki w budownictwie, a głównie kwestia pozwoleń na budowę (5), dostęp do elektryczności (4), rejestracja przeniesienia własności (4), dostęp do kredytów (4), ochrona inwestorów, zwłaszcza mniejszościowych (6), regulowanie podatków (4), handel zagraniczny (aż 12 wskaźników), zawieranie kontraktów (3) i ryzyko niewypłacalności (4). Badania prowadzone są na ogół w stolicach krajów. Warto też odnotować, że w raporcie Banku Światowego znajduje się wiele cennych rekomendacji dotyczących badanych dziedzin.
Dystans wciąż daleki
We wszystkich tych filarach oraz wskaźnikach nasza gospodarka i jej segmenty zajmują różne miejsca w rankingu światowym. W 2009 r. zajmowaliśmy w omawianym Indeksie dopiero 72. miejsce, pięć lat później już 55. W Indeksach 2017 r. i 2018 r. – 24, postęp był więc wyraźny. Ale już w rankingu 2019 r. (zawierającym dane za 2018 r.) mamy spadek na 33. miejsce.
Bardzo wysoko oceniane są istniejące u nas warunki prowadzenia działalności jeżeli chodzi o handel zagraniczny (1. miejsce) i ryzyko niewypłacalności (16). W raporcie Banku Światowego stwierdza się z satysfakcją, że Polska była w kryzysowym 2009 r. jedynym krajem Unii Europejskiej, który uniknął recesji.
Bardzo nisko natomiast oceniany jest dostęp przedsiębiorstw do kredytów (112 miejsce) i ochrona mniejszościowych inwestorów (64 miejsce)
Czołówka rankingu to: Nowa Zelandia, Singapur i Dania. Wartość Indeksu dla Nowej Zelandii wynosi 86,59, a dla Danii 84,64. Dla Polski zaś: 76,95. Taki jest obecnie nasz dystans do najlepszych pod względem ułatwień dla prowadzenia działalności gospodarczej.
Rosja zajmuje w rankingu Doing Business lepszą pozycję niż Polska w aspekcie ułatwień dla prowadzenia działalności gospodarczej przez małe i średnie przedsiębiorstwa (31. miejsce). Chiny znalazły się zaś na 46 miejscu.
W Europie liderami w zakresie ułatwień dla działalności gospodarczej są Dania i Szwecja (12 miejsce). Warto podkreślić, że Gruzja jest na 6 miejscu!.
Spośród nowych krajów Unii Europejskiej przed nami są: Litwa (14 miejsce), Estonia (16) i Łotwa (19). Za nami znajdują się zaś Czechy (35), Słowenia (40), Słowacja (42), Rumunia (52), Węgry (53), Chorwacja (58) i Bułgaria (59).
Indeks i pełny raport można znaleźć: www.doingbusiness.org
Przychylne miasto
Jak stwierdzono wcześniej, badania warunków prowadzenia działalności gospodarczej (doing business) dotyczą w zasadzie głównie stolic lub największych miast. Z tego względu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju w 2015 r. wspólnie z oddziałem Banku Światowego w Polsce oraz przy współpracy Banku Gospodarstwa Krajowego podjęło decyzję o przeprowadzeniu pionierskiego w skali światowej badania na poziomie województw (16 miast wojewódzkich plus Toruń i Zielona Góra). Współpracę zapewnili eksperci z sektora prywatnego i publicznego. Przede wszystkim chodziło o zweryfikowanie, jak funkcjonują przepisy w praktyce terenowej. Wykorzystano dane na dzień 1 września 2014 r. Badanie objęło następujące zagadnienia: zakładanie spółek, uzyskiwanie pozwoleń na budowę, rejestrowanie przeniesienia własności oraz egzekwowanie umów między przedsiębiorstwami. W szczegółach badania chodziło głównie o liczbę procedur oraz liczbę dni niezbędnych wykonania poszczególnych czynności. Badano także koszt zakładania spółek i niezbędny kapitał wymagany do założenia spółki. Jeśli chodziło o liczbę procedur to wielkości okazały się dość zbliżone pomiędzy poszczególnymi miastami wojewódzkimi, natomiast jeśli chodziło o czas załatwiania spraw – to tu rozpiętości były już znaczne.
Pierwsze miejsce w tym ogólnopolskim rankingu zajęła Bydgoszcz, a ostatnie Gdańsk.
Procedury i dni
Jeśli chodzi o zakładanie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością pierwsze miejsce zajął Poznań, mimo że w tym mieście liczba wymaganych procedur wyniosła 6, podczas gdy w pozostałych tylko 4. W Poznaniu spółkę można jednak skutecznie założyć już w ciągu 8 dni, podczas gdy w Szczecinie przedsiębiorca potrzebuje na to aż 52 dni. W Bydgoszczy zaś – 30 dni, podobnie w Warszawie, Łodzi i Katowicach. Warto zauważyć, że np. w Słowenii wprowadzono już w pełni internetowy proces zakładania spółek.
Pod względem uzyskiwania pozwoleń na budowę liczba procedur wahała się od 19 (Bydgoszcz, Rzeszów, Wrocław, Szczecin i Warszawa) do 22 (Opole, Olsztyn, Kielce, Gdańsk i Gorzów Wielkopolski). W Bydgoszczy (pierwsze miejsce) pozwolenie na budowę można uzyskać średnio w 143 dni, w Krakowie w 209 dni, natomiast w Warszawie trzeba na to aż 212 dni. W zakresie rejestrowania przeniesienia własności nieruchomości, liczba procedur wynosiła po 6 w każdym z miast wojewódzkich. Jeśli chodzi o niezbędny czas na dokonanie skutecznego zarejestrowanie przeniesienia własności to w Białymstoku (pierwsze miejsce) wymagało to 18 dni, w Zielonej Górze 19 dni a w Bydgoszczy 21 dni – podczas gdy we Wrocławiu aż 51 dni.
I wreszcie, pod względem sprawności egzekwowania umów (oraz rozstrzygania sporów gospodarczych) liczba procedur była wszędzie jednakowa – wynosiła po 33. Jednak czas niezbędny na te działania okazał się bardzo różny: od 328 dni (w Olsztynie) do 715 dni (w Gdańsku). Istotny okazał się także koszt egzekwowania umów, który wahał się od 13,6 proc. wartości przedmiotu sporu w Białymstoku, do 19,7 proc. w Gdańsku. Koszt ten obejmuje zastępstwo procesowe, postępowanie w sądach oraz przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego. Warto zauważyć, że według Banku Światowego koszt egzekwowania umów jest w Polsce średnio niższy niż w wielu sąsiednich krajach.
Minęło kilka lat od omawianego badania i można żywić nadzieję, że obecnie generalnie jest lepiej – ale należałoby to sprawdzić. Pełny raport (także w języku polskim, na 169 stronach) znajduje się na stronie www.doingbusiness.org/Poland