Prawo i Sprawiedliwość od pierwszych chwil swoich rządów systematycznie zmniejsza zakres swobód w naszym kraju. Pokazują to rankingi międzynarodowe.
Indeks Wolności Człowieka opracowywany i publikowany jest corocznie w raporcie sporządzanym wspólnie przez Cato Institute (USA), Fraser Institute (Kanada wraz z ośrodkami w 90 krajach), Liberales Institute (Niemcy), The Institute of Economic Analysis (Rosja) oraz Visio Institute (Słowenia) – placówkach, specjalizujących się szerokich badaniach społecznych.
Autorami Raportu i Indeksu są Ian Vasquez i Tanja Porcznik, pracujący od początku nad tymi raportami w Cato Institute. Indeks 2019 jest piątą ich edycją i zawiera dane za rok 2017, obejmujące 162 kraje.
Pojęcie „human freedom”, autorzy tego raportu rozwijają jako „wolność od wymuszeń i ograniczeń” (absence of coercive and constraint).
Nakładanie kagańca
Polska zajęła w Indeksie Wolności Człowieka 2019 dopiero 40. miejsce, z wartością indeksu 7,78 (w skali 0-10). Jest to o dwa miejsca gorzej niż rok wcześniej.
W Indeksie 2012 roku Polska zajmowała 27 miejsce, czyli aż o 13 miejsc wyżej niż obecnie!
Indeks Wolności Człowieka (Human Freedom Index) składa się z dwóch obszarów: wolność osobista (personal freedom) i wolność ekonomiczna (economic freedom).
Raport operuje dwunastoma agregatowymi czynnikami (i w tych ramach 76 szczegółowymi wskaźnikami, obrazującymi wszechstronnie i wieloaspektowo przestrzeganie praw człowieka w danym kraju).
Poszczególne czynniki i wskaźniki są szczegółowo opisane w raporcie. Indeks stanowi średnią arytmetyczną ważoną tych wymiarów. Indeks i pełny raport można znaleźć na stronie: www.fraserinstitute.org lub www.cato.org. Cały raport liczy 420 stron.
Wolność – oddać umiem
Czołówka Indeksu Wolności Człowieka to: Nowa Zelandia, Szwajcaria, Hong Kong, Kanada i Australia.
Ogólna wartość tego indeksu dla Nowej Zelandii wynosi 8,88 (a dla wolności osobistej 9,27). Natomiast dla Polski – 7,78, w tym dla wolności osobistej 8,32. Taki jest obecnie nasz dystans do najlepszych. Warto w tym miejscu podać, że najlepsze miejsce zajmowaliśmy w 2011 roku: 23 miejsce, wówczas wartość indeksu wynosiła 8,21.
Wyraźny spadek Polski w tym rankingu zaczął się w 2015 r. Subindeks wolności osobistej, który w 2014 r. wynosił 8,83, spadł do 8,32 w 2017 r., zaś wolności ekonomicznej spadł z 7,49 w 2014 r. do 7,24 w 2017 r. Tu trzeba zaznaczyć, że dane za 2017 r. wchodzą do indeksu na 2019.
Wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej zajmujemy dopiero 24 miejsce. Spośród nowych krajów UE przed nami są: Estonia (15 miejsce), Czechy (21) i Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Chorwacja i Bułgaria (39). Za nami znajdują się tylko Węgry (45).
Pieniądze to swoboda
USA zajmują 15 miejsce w Indeksie Wolności Człowieka 2019. Chiny zajmują 126, a Rosja 114. Spośród naszych sąsiadów Białoruś ma 92 miejsce, zaś Ukraina – 118.
Ostatnie miejsca w indeksie przestrzegania wolności człowieka zajmują w 2019 roku Irak, Sudan, Jemen, Wenezuela i Syria.
Średnia światowa wartość Indeksu 2019 wyniosła 6,89. W porównaniu z ubiegłoroczną edycją 70 krajów podniosło swoje oceny, zaś 88 obniżyło. W porównaniu do 2008 r. poziom globalnej wolności spadł. Patrząc z tej perspektywy, czyli od 2008 r., podniesiono oceny dla 61 krajów, a dla 79 obniżono.
Istnieje też wyraźna korelacja między poziomem wolności, a poziomem dochodów. I tak, kraje o wysokim poziomie Indeksu Wolności Człowieka mają średni dochód roczny wynoszący 40,171 dol, a kraje o niskim poziomie Indeksu Wolności mają dochód na poziomie zaledwie 15.721 dol.
Trochę dobrze, trochę źle
Oceniając bardziej szczegółowo, według czynników, trzeba podać, że w Indeksie 2019 w zakresie przestrzegania wolności osobistej, w niektórych aspektach Polska zajmuje wysokie lokaty a wartość subindeksów wynosi ponad 9 pkt. Tak jest na przykład w zakresie swobody przemieszczania się, bezpieczeństwa osobistego, swobody zakładania i funkcjonowania organizacji pozarządowych.
Najniższe noty dotyczą natomiast praworządności w Polsce (6,4) oraz wolności w obszarze zakładania organizacji wyznaniowych (5,0). Niedobrze wypadamy także, jeśli chodzi o wywieranie politycznych i prawnych wpływów (presji) na media (6,3).
W zakresie polskich wolności ekonomicznych najwyższe noty dotyczą zdrowego pieniądza (9,7). Najniższe obejmują zaś funkcjonowanie systemów prawa i własności (5,8) oraz rządu (5,6), a także zakres swobody przepływu kapitału w układzie międzynarodowym (5,4).
Indeks Wolności Człowieka 2019
HFI ogółem Wolność osobista Wolność ekonomiczna
- Nowa Zelandia 8.88 9,27 8,50
- Szwajcaria 8,82 9,24 8,40
- Hongkong 8,81 8,70 8,91
- Kanada 8,65 9,22 8,08
- Australia 8,62 9,16 8,07
39. Bułgaria 7,79 8,04 7,54
40. Polska 7,78 8,32 7,24
41. Gruzja 7,74 7,53 7,94