Zachodni producenci rzeczywiście sprzedają w Polsce wyroby, mające niższą jakość niż identyczne, sprzedawane u nich. NIK uważa, że trzeba im na to pozwolić.
Polacy od zawsze uważają, że szereg artykułów – zwłaszcza spożywczych i służących utrzymaniu czystości – dostarczanych na nasz rynek przez zachodnie firmy ma gorszą jakość, niż te same artykuły obecne na rodzimych rynkach tychże firm.
Przedstawiciele zachodnich firm od zawsze odpowiadają zaś, że nic podobnego, jakość zawsze jest na wszystkich rynkach identyczna, co najwyżej skład niektórych produktów może się minimalnie różnić, ze względu na nieco odmienne upodobania grup konsumentów w różnych krajach.
To oczywiście lipa, bo wiadomo, że nikt przecież nie bada, jaki skład takiego czy innego produktu bardziej odpowiada Polakom, a jaki np. Niemcom czy Francuzom.
Wiadomo też, że jeśli chodzi o proszki i płyny do prania czy zmywania, to rzeczywiście, te proszki, które firmy zachodnie sprzedają w Polsce, są gorsze od identycznie nazywanych i opisywanych proszków, sprzedawanych na zachodzie.
W tym przypadku nasza powszechna opinia okazała się słuszna, choć przedstawiciele zachodnich firm produkujących chemię domowa nadal utrzymują, że tak nie jest. Oczywiste jednak, że „chemia domowa z Niemiec” jest lepsza niż ta sama chemia domowa, wytwarzana przez niemieckie firmy w Polsce lub eksportowana na nasz rynek. Inna sprawa, czy różnica w jakości rzeczywiście jest tak znacząca, że warto za nią przepłacać.
Jaki olej woli Polak?
Pojawiają się też pierwsze twarde dowody na to, że niektóre zachodnie artykuły spożywcze sprzedawane w Polsce są bardziej dziadowskie, niż zachodnie artykuły spożywcze sprzedawane na zachodzie.
W ciągu dwóch ostatnich lat nasza Inspekcja Handlowa porównała jakość produktów oferowanych konsumentom z Polski i Europy Zachodniej. Sprawdzono jakość 101 par identycznych produktów. Istotne różnice dotyczyły 12 produktów. Te co trafiały do nas, były oczywiście gorsze.
Inspekcja Handlowa enigmatycznie stwierdza: „Częściej niższą jakość wykazywały produkty przeznaczone na polski rynek”.
I tak na przykład, według wyników badań przeprowadzonych przez Inspekcję Handlową, niemieckie chipsy paprykowe Crunchips sprzedawane w Polsce były smażone na oleju palmowym, zawierały glutaminian monosodowy oraz miały wyższą zawartość tłuszczu.
Tymczasem niemieckie chipsy Crunchips sprzedawane w Niemczech smażone były na oleju słonecznikowym, bez wzmacniacza smaku.
Jedna z czekolad z orzechami firmy Milka kupiona w polskim sklepie miała mniej orzechów niż ta sama Milka z rynku niemieckiego, a herbatniki w Polsce miały nieco większe opakowanie, ale za to zawierały o 25 g produktu mniej niż w Niemczech.
Kawa Nescafe Classic jest zaś mocniejsze w Niemczech niż w Polsce.
Wiadomo, że w tych i dziesiątkach innych przypadków nikt przecież nie badał upodobań polskich konsumentów i nie sprawdzał, czy bardziej wolą oni czipsy na oleju palmowym od czipsów na oleju słonecznikowym. Ani czy rzeczywiście bardziej im smakuje czekolada orzechowa z małą liczbą orzechów albo kawa słabsza od mocniejszej.
Wszystko nam można wcisnąć
Chodzi wyłącznie o to, że kierownictwa dużych zachodnich firm są przekonane, że w Polsce bez problemów można sprzedawać gorsze produkty za taką samą bądź wyższą cenę niż u siebie, bo polscy klienci nie są zbyt wybredni, ani nie zauważą różnicy. I przez długi czas mieli oni rację.
Ostatnie lata przyniosły jednak wzmożone wyjazdy Polaków za granicę, pojawiły się znacznie szersze możliwości porównywania róznych wyrobów u nas i u nich – i okazało się, że coraz częściej wydaje nam się, iż dostrzegamy różnice. A teraz, wiadomo już, że te różnice rzeczywiście istnieją.
I niczego tu nie zmienia fakt, że w dwóch z 12 identycznych produktów, różniących się jakością, lepsze były te przeznaczone na polski rynek. Czekolada Milka Oreo produkowana dla polskiego konsumenta zawierała mniej zamiennika tłuszczu kakaowego i miała lepszą jakość od tej samej czekolady sprzedawanej w Niemczech; natomiast napój Capri Sun Orange oferowany w Polsce miał w sobie 20 proc. soku pomarańczowego, podczas gdy ten sam napój ze sklepu w Niemczech, tylko 7 proc. soku pomarańczowego.
Z badania przeprowadzonego przez Inspekcję Handlową wynika także, że 22 produkty były droższe w Polsce niż w Niemczech – choć to Niemcy zarabiają lepiej od Polaków.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, nie chcąc zadrażnień z wielkimi niemieckimi firmami zastrzega, że próba badania jest jednak zbyt mała, żeby odnosić ją do całego rynku – i na tej podstawie stwiedzać, że ich produkty sprzedawane u nas są gorsze od ich produktów sprzedawanych u nich.
UOKiK zapowiada, że wyniki testów porównawczych przperowadzonych przez Inspekcję Handlową przekaże do Komisji Europejskiej, która od pewnego czasu zajmuje się problemem podwójnej jakośći żywności na rynkach Unii Europejskiej. UOKiK, delikatnie mówiąc, nie wykazuje tu specjalnego pośpiechu, bo testy zostały zakończone już kilka miesiecy temu i było aż nadto czasu, by je przesłać komu trzeba.
Już wcześniej niż w Polsce, podobne testy porównawcze produktów zostały przeprowadzone także w innych państwach członkowskich z Europy Środkowo – Wschodniej, czyli w Chorwacji, Czechach, Słowacji i na Węgrzech. Także stwierdzono w nich, że istnieje zjawisko podwójnej jakości.
Róbta tak dalej
Komisja Europejska, w której pierwsze skrzypce grają bogate, zamożne państwa zachodnie, ma pewien problem. Wiadomo przecież, że nie skrytykuje zachodnioeuropejskich producentów, a z drugiej, nie może całkiem zignorować jednoznacznych badań przeprowadzonych na wschodzie.
KE twierdzi zatem, że swobodny przepływ towarów nie oznacza koniecznie, że wszystkie produkty muszą być identyczne. Przedsiębiorcy mogą sprzedawać towary o różnym składzie lub właściwościach, pod warunkiem że w pełni przestrzegają ustawodawstwo UE.
Zdaniem Komisji, nawet produkty sprzedawane pod tą samą marką mogą mieć różne cechy uzasadnione czynnikami, takimi jak miejsce wytworzenia lub preferencje klientów. Jednak, z drugiej strony, to, co według KE może niepokoić, to wprowadzanie do obrotu towarów pod tą samą marką, ale z różnym składem, w sposób, który może wprowadzać konsumenta w błąd.
Komisja Europejska zastrzega więc, że w Unii, w której wszyscy są równi, nie może być konsumentów drugiej kategorii. W sukurs Komisji idzie nasza Najwyższa Izba Kontroli, która, broniąc zachodnich producentów, wskazuje, że organy kontroli nie mogą zakazać oferowania wyrobów, które spełniają wszystkie wymagania, tylko dlatego, że w Polsce mają one inny poziom jakości, np. inną zawartość tłuszczu, czy inną substancję słodzącą.