Niech nikt nie myśli, że składka płacona na ubezpieczenie społeczne stanowi własność ubezpieczonego.
W jednym z sierpniowych wydań „Trybuny” zwróciłam uwagę na artykuł zatytułowany „Trudne życie wolnych najmitów” i przypomniałam sobie wcześniejsze teksty redakcji dotyczące tematu emerytury: „Rzecznik chce likwidacji nonsensu emerytalnego” oraz „Strata emerytalna, której nie będzie”.
Jest tam mowa o wyliczeniach, które wskazują, że zwolnienie przedsiębiorców z obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne przyniosłoby korzyści, a ponadto są też inne osoby dobrze sytuowane, którym ubezpieczenie społeczne jest na nic. W związku z tym Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców proponuje dobrowolne płacenie przez nich składki na ubezpieczenie społeczne.
Domyślam się, że Redakcja solidaryzuje się z tymi wypowiedziami. Dlatego postanowiłam napisać kilka słów na temat co to jest ubezpieczenie społeczne i czym różni się od ubezpieczeń gospodarczych typu OC, które też są obowiązkowe – mając nadzieję, że Redakcja postara się zmienić ogólne zapatrywanie na rolę ubezpieczeń społecznych.
Nie można mówić, że ubezpieczenie społeczne to nonsensowna instytucja – jakkolwiek w ostatnich latach nagromadziło się trochę bezsensownych regulacji w tym zakresie.
Ubezpieczenie społeczne to instytucja mająca umocowanie w Konstytucji RP z 1997r. Z jej art. 67 wynika, że stworzenie systemu zabezpieczenia społecznego to obowiązek państwa. To państwo musi zabezpieczyć obywateli na wypadek choroby i starości. Nasze państwo ten swój obowiązek realizuje, tworząc system powszechnego ubezpieczenia społecznego i system zaopatrzenia społecznego dla służb mundurowych.
To nie jest system przymusowego ubezpieczenia się przez obywateli (płacenia składki). Ubezpieczenie społeczne to system tworzony ze środków przeznaczonych na ten cel z dochodu narodowego.
Środki te kierowane są bezpośrednio (a nie via wynagrodzenie za pracę) do odrębnego funduszu, z którego są wypłacane świadczenia, różnicowane według udziału ubezpieczonych w wytworzeniu tych środków. Kryteria różnicowania to z reguły czas udziału w wytwarzaniu środków przeznaczonych na świadczenia (staż pracy) i kwalifikacje (zarobki).
Od 1999 r środki przeznaczone (przez państwo) na ów fundusz zostały „rozpisane” na indywidualny udział każdego ubezpieczonego w ich wytworzeniu, nazwane składką i dopisane do wynagrodzenia za pracę ( wynagrodzenie brutto).
W systemie obowiązkowego ubezpieczenia społecznego obywatel mający tytuł do ubezpieczenia (np. zawarł umowę o pracę albo podjął działalność gospodarczą) jest ubezpieczony z mocy ustawy ( przez państwo) od momentu kiedy ma ów tytuł – nawet jeśli składka nie została przekazana.
Obowiązek wydzielenia środków na ubezpieczenie społeczne i „ rozpisania” ich na poszczególnych ubezpieczonych w postaci składki spoczywa na osobie wypłacającej wynagrodzenie za pracę.
To płatnik odprowadza składkę i on ponosi odpowiedzialność za ewentualne błędy w jej wyliczeniu, a nie ubezpieczony. Osoba prowadząca działalność pozarolniczą występuje wówczas w podwójnej roli płatnika i ubezpieczonego, za którego (jako jednocześnie płatnik) płaci składkę.
Błędem ustawowym i naruszeniem Konstytucji jest różnicowanie skutków niezapłacenia składki. Składka jest bowiem wyliczoną w złotówkach miarą udziału ubezpieczonego w wytworzeniu środków przeznaczonych przez państwo na ubezpieczenie społeczne.
Inaczej mówiąc, składka nie jest własnością ubezpieczonego, bo nie jest częścią jego wynagrodzenia za pracę, (co potwierdził Trybunał Konstytucyjny), jakkolwiek tak usiłowali ją przedstawiać pomysłodawcy Otwartych Funduszy Emerytalnych (ustanawiając dziedziczenie publicznych środków!), a w roczniku statystycznym za 1999 r wykazano prawie 20 – procentowy wzrost wynagrodzeń.
Konstytucyjne umocowanie prawa do emerytury daje gwarancję, że różnego rodzaju projekty dotyczące likwidacji ubezpieczenia społecznego nie zostaną zrealizowane. Nie należy tej konstrukcji społecznej nazywać nonsensem i domagać się likwidacji obecnego systemu.
Liczę, że Redakcja nie będzie popierać takich sugestii, choćby dlatego, że nic lepszego, chroniącego ludzi żyjących z pracy, dotychczas nie wymyślono. A z drugiej strony, pobieranie emerytury jest tylko prawem obywatela, a nie obowiązkiem. Osoby dobrze sytuowane, mające własne zasoby, mogą się po nią nie zgłaszać.