Dla przedsiębiorców przyszły trudniejsze czasy. Już nie jest tak, że „na jedno wasze miejsce czeka za bramą dziesięciu takich ja wy”. I chyba długo nie będzie.
Co robią polscy przedsiębiorcy, by poradzić sobie z rysującym się niedoborem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach?
Podnoszenie kwalifikacji u obecnych pracowników, zwiększanie wynagrodzenia początkowego oraz powiększanie pakietu świadczeń pozapłacowych (różne bonusy) to główne działania, które podejmują polskie firmy, by walczyć z niedoborem kandydatów o pożądanych umiejętnościach.
Koniec rynku pracodawcy
Problem nie jest błahy, bo ponad połowa polskich firm sygnalizuje, że ma trudności w obsadzaniu miejsc pracy nowymi pracownikami.
W skali ogólnopolskiej wygląda to tak, że najwięcej polskich pracodawców – 36 proc. – zapewnia pracownikom dodatkowe szkolenia i możliwości rozwoju (jak pokazuje badanie ManpowerGroup). 29 proc. firm podnosi wynagrodzenie początkowe, a 19 proc. decyduje się na powiększenie pakietu świadczeń dodatkowych, by przyciągnąć do siebie najlepszych kandydatów.
Jednak aż 35 proc. firm nie podejmuje żadnych działań, by walczyć z niedoborem pracowników i w ciągu ostatnich dwóch lat ta liczba wzrosła niemal dwukrotnie – z 19 proc. w 2016 roku.
Z jednej strony to zrozumiałe, bo dwa lata temu bezrobocie w Polsce było dużo wyższe, więc pracodawcy nie musieli wiele robić, by znajdować ludzi o odpowiednim przygotowaniu do pracy. Z drugiej – pokazuje to inercję i bierność polskich przedsiębiorców, którzy powoli zabierają się do walki o pracowników, rozpuszczeni wieloletnim panowaniem „rynku pracodawców”.
Trudno, trzeba więcej płacić
W rezultacie, co trzeci polski pracodawca pozostaje bierny wobec niedoboru pracowników, podczas gdy na świecie – tylko co dziesiąty.
Coś się jednak zmienia, bo w ciągu ostatnich dwóch lat znacząco wzrósł też odsetek przedsiębiorstw w naszym kraju, które decydują się na powiększenie pakietu świadczeń dodatkowych – z 10 proc. w 2016 roku do 19 proc. w 2018 r., oraz na podniesienie wynagrodzenia – z 23 proc. do 29 proc.
Jeżeli chodzi o różnice regionalne, to dodatkowe szkolenia są rozwiązaniem najczęściej wybieranym przez firmy ze wschodniej Polski (47 proc.) – bo tam przedsiębiorstwa są biedniejsze, więc mają duże opory przed zwiększaniem płac zatrudnionym. Najrzadziej sięgają po nie przedsiębiorcy z południowej i północno-zachodniej Polski – 29 proc.
Na podniesienie wynagrodzenia najczęściej decydują się pracodawcy z Polski północnej (34 proc.), a najrzadziej – z regionu południowego (23 proc.).
Natomiast pakiet świadczeń pozafinansowych (prezenty, wyjazdy, komórki) poszerza najwięcej firm w Polsce południowo-zachodniej (25 proc.), a najmniej (13 proc.) w centralnej. Część jednak, jak wspomniano, nie robi w ogóle nic.
Praca tele i z dala
Podobnie jak w Polsce, również na świecie, kluczowym pomysłem na walkę z niedoborem talentów są dodatkowe szkolenia i możliwości rozwoju dla pracowników. W ujęciu globalnym na takie działania decyduje się co drugi pracodawca na świecie – 54 proc. Aż 36 proc. firm obniża wyśrubowane wymagania od kandydatów dotyczące ich wykształcenia lub doświadczenia zawodowego.
W ostatnich latach, można zaobserwować coraz większy niedobór pracowników, zarówno w Polsce, jak i za granicą.
Firmy wykorzystują wiele sposobów na radzenie sobie z brakiem możliwości znalezienia odpowiednich kandydatów, ale niektóre metody używane w innych krajach, ciągle jeszcze nie zostały wdrożone przez firmy nad Wisłą.
– Jako przykład można podać chociażby brak otwartości na stosowanie innych modeli pracy w Polsce, takich jak telepraca czy praca zdalna. Stosunkowo najbardziej uniwersalną i najprostszą techniką, żeby przyciągnąć pracowników, jest podnoszenie podstawowego wynagrodzenia. Rozwiązanie jest początkowo skuteczne, jednak rodzi pytanie: czy efektywność pracy rośnie wprost proporcjonalnie ze wzrostem płac? Odpowiedź zwykle weryfikują zarówno rynek i konkurencja, jak i właściciele czy akcjonariusze firm – mówi Marek Wróbel, ekspert rynku pracy.
Na co pozwoli właściciel
Sytuacja w Polsce jest o tyle specyficzna, że wielu z tych właścicieli czy akcjonariuszy firm to przedsiębiorcy z innych krajów.
Ich polscy przedstawiciele muszą słuchać swych zagranicznych mocodawców, którzy niespecjalnie są zorientowani w funkcjonowaniu naszego rynku pracy – i niechętnie decydują się na obniżenie wymagań dotyczących wykształcenia bądź doświadczenia kandydatów.
Przyzwyczajeni są bowiem do tego, że skoro Polska cały czas konkuruje na świecie niskimi kosztami pracy, to nie ma powodów, by obniżać wymagania, stawiane niskopłatnym pracownikom w naszym kraju. Już lepiej nieco podnieść im zarobki, pilnując, by nie wpłynęło to zbytnio na ogólny wzrost kosztów.
Zagraniczni właściciele uważają zatem, że lepiej zatem zapłacić kandydatom więcej, nawet jeśli czas poszukiwania idealnej osoby będzie wydłużony.
Polskie firmy, świadcząc usługi dla swoich centrali zagranicznych, nie kreują samodzielnie własnej polityki kadrowej. Nie mogą więc pozwolić sobie na rekrutację osób niedoświadczonych – bo zagraniczni właściciele nie godzą się, by spędzali oni czas na szkoleniach i szlifowaniu nowych umiejętności.
– Stąd zapewne coraz większa otwartość przedsiębiorstw na kandydatów z zagranicy, ale nie tylko tych z podstawowymi umiejętnościami, lecz także na osoby wysoko wyspecjalizowane, na przykład w zakresie IT – dodaje Marek Wróbel.
Firmom w Polsce pewnie by się przydało, gdyby wykazały większą elastyczność co do metod doboru pracowników oraz szybciej podejmowały decyzje kadrowe. Muszą jednak grać tak, jak im zagraniczny właściciel pozwala.