Polska pod rządami ekipy z Prawa i Sprawiedliwości spada coraz niżej w rankingu krajów świata, próbujących skutecznie realizować cele zrównoważonego rozwoju.
Indeks realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals) jest integralnie związany z Agendą ONZ 2030 – czyli rezolucją przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 25 września 2015 r. Zawiera ona 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju i 169 powiązanych z nimi zadań, które do 2030 r. mają ograniczyć ubóstwo i zapewnić światu ów zrównoważony rozwój oraz pokój.
Jest to indeks najmłodszy i poniekąd także wciąż najmniej dopracowany. Najmłodszy, gdyż jak wspomniano, sama Agenda będąca jego podstawą została przyjęta dopiero w 2015 r. Niedopracowany, gdyż wciąż nie zostały przyjęte wszystkie założone wcześniej wskaźniki pomiaru dla celów monitoringu realizacji celów i zadań. A tych wskaźników jest 259; z tym, że jak dotychczas stosowanych jest 168, pozostałe są w stadium analizy.
Warto tu nadmienić, że SDG w odróżnieniu od Milenijnych Celów Rozwojowych uchwalonych przez ONZ piętnaście lat wcześniej, które dotyczyły głównie krajów rozwijających się, obejmuje wszystkie kraje świata.
Zestaw 17 celów obejmuje (w skrócie): 1. Koniec z ubóstwem (16 wskaźników) , 2. Zero głodu (14 wskaźników), 3. Dobre zdrowie i jakość życia (27), 4. Dobra jakość edukacji (15), 5. Równość płci (15), 6. Czysta woda i warunki sanitarne (11), 7. Czysta i dostępna energia (6), 8. Wzrost gospodarczy i godna praca (17), 9. Innowacyjność, przemysł i infrastruktura (13), 10. Mniej nierówności (11), 11. Zrównoważona miasta i społeczności (15), 12. Odpowiedzialna produkcja i konsumpcja (14), 13. Działania w dziedzinie klimatu (8), 14. Życie pod wodą (10), 15. Życie na lądzie (14), 16. Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje (23) oraz 17. Partnerstwa na rzecz osiągnięcia wyznaczonych celów (30).
Indeks 2019 wraz z raportem na temat realizacji celów zrównoważonego rozwoju jest dopiero trzecim z kolei, po Indeksie 2017. Został opracowany przez niemiecką Fundację Bertelsmanna i Sieć Rozwiązań (Solutions Network) SDG. Dyrektorem SDG Solution Network jest znany w Polsce prof. Jeffrey Sachs. Dane zbierano we współpracy z krajowymi urzędami statystycznymi, Bankiem Światowym, Światową Organizacją Zdrowia, Międzynarodową Organizacją Pracy oraz różnymi ośrodkami badawczymi i organizacjami pozarządowymi.
Definicje i dane dotyczące wskaźników monitorujących realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju znajdują się na stronie GUS www.stat.gov.pl w dziale SDG. Wszystkie dane służące do Indeksu tu omawianego znajdują się z kolei na stronie www.sdgindex.org
Indeks obejmuje formalnie wszystkie 193 kraje członkowskie ONZ. Nie wszystkie jednak kraje dostarczyły swoje dane, a niektóre z nich okazały się nie w pełni wiarygodne i zostały pominięte w edycji 2019 r. Tak więc, efektywnie tegoroczny indeks SDG obejmuje 162 kraje.
Polska w tym indeksie zajęła w 2019 r. 29. miejsce. Dwa lata temu było to 27. A zatem spadek o dwie lokaty.
Ranking zrównoważonego rozwoju 2019
- Dania 85,2
- Szwecja 85,0
- Finlandia 82,8
- Francja 81,5
- Austria 81,1
28. Malta 76,1
29. Polska 75,8
Pierwsza piątka krajów przodujących w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju to: Dania, Szwecja, Finlandia, Francja i Austria a stopień realizacji celów to 81,1-85,2 proc. Dla Polski ten wskaźnik wynosi tylko 75,9 proc. Dwa lata wcześniej – 75,8 proc. Postęp w ciągu tych dwóch lat to zaledwie 0,1 pkt. proc. Za mały aby utrzymać lokatę z tegoż 2017 roku, stąd ten spadek o dwa miejsca, gdyż w innych krajach postęp w tym czasie był większy. Lokujemy się prawie o 10 pkt. proc. poniżej najlepszej w rankingu Danii. Średnia regionalna wyniosła 77,7, jesteśmy więc nieco poniżej tej średniej. Bezpośrednio przed nami są Słowacja i Malta a za nami Włochy i Chile.
Spośród nowych krajów Unii Europejskiej najwyższe lokatę zajmują Czechy – 7. i Estonia – 10. Przed nami są jeszcze Słowenia, Węgry i Chorwacja. Za nami: Łotwa, Litwa, Bułgaria i Rumunia. Cypr zajął dopiero 61 lokatę.
Spośród krajów starej UE, poza wymienioną na początku piątką odległe miejsce zajęła Grecja – 50. Ale odległe miejsca zajmują również Luksemburg (34), Włochy (30), Portugalia (26), Hiszpania (21).
Warto nadmienić, że wysokie miejsce w Indeksie SDG zajęła na przykład Białoruś – 23.
Stopień zaawansowania w realizacji poszczególnych Celów Zrównoważonego Rozwoju jest oczywiście, tak w Polsce jak i innych krajach, nierównomierny. Indeks jest średnią ważoną (o jednakowych wagach) tych wartości.
W Polsce dobre zaawansowanie i wysokie oceny, sięgające nawet ok. 90 proc. wykazują wskaźniki dla następujących celów: 1. Koniec z ubóstwem, 3. Dobre zdrowie, 4. Dobra edukacja, 7. Czysta i dostępna energia, 8. Wzrost gospodarczy i godna praca, 13. Działania w dziedzinie klimatu i 15. Życie na lądzie.
Niskie zaawansowanie, w przedziale ok. 50 proc. wykazują natomiast nasze wskaźniki dla celów: 9. Innowacje, 10. Mniej nierówności, 14. Życie pod wodą i 17. Partnerstwa na rzecz osiągnięcia wyznaczonych celów.
Jeśli chodzi o skalę i zróżnicowanie postępu lub regresu to według raportu Polska wykazuje regres tylko w odniesieniu do celu 17 (Partnerstwa dla realizacji Celów). Istotny postęp osiągnęliśmy natomiast w realizacji celów 8 i 15 (Wzrost gospodarczy i życie na lądzie).
W zakresie dziesięciu celów wykazaliśmy umiarkowany postęp a stagnację w dążeniu do dwóch celów, nr. 6 oraz 13 (Czysta woda i warunki sanitarne, działania na rzecz klimatu).
Większość krajów członkowskich organizacji współpracy gospodarczej i rozwoju (OECD) nie wykazała regresu w realizacji żadnego z celów. Wśród nowych krajów UE, poza Polską regres zanotowały, w realizacji pojedynczych celów, tylko Węgry, Litwa i Słowacja.
„Wielcy” zajęli w indeksie SDG 2019 następujące miejsca: USA – 35. miejsce (czyli nawet w tyle za Polską), Chiny – 39., Rosja – 55., Indie – 115.