To pozytywny sygnał, choć nie można twierdzić, że jest on wskaźnikiem dobrych perspektyw gospodarczych Polski. Zagrożeń bowiem nie brakuje.
W październiku agencja Standard & Poor’s podniosła wycenę długu publicznego Polski.
Długookresowy rating w walutach obcych został podniesiony z „BBB+” do „A-” (poziom A oznacza, że nasze obligacje są bezpieczne i warto je kupować), długookresowy rating w złotówkach z „A-” do „A”, natomiast krótkookresowy rating w złotówkach podniesiono z „A-2” do „A-1”.
Powrót do przeszłości
Wielu obserwatorów potraktowało ten ruch jako poprawę oceny długofalowych perspektyw gospodarczych Polski, podczas gdy w rzeczywistości to jedynie powrót do tego, co już było wcześniej.
Jest to bowiem cofnięcie obniżki ratingu, której S&P dokonała prawie trzy lata temu, w styczniu 2016 roku na początku rządów Prawa i Sprawiedliwości.
Tak wysoki rating, jak obecnie, Polska miała już w latach 2007-2015 – i to pomimo, że przypadał na nie globalny kryzys finansowy i kryzys wypłacalności w strefie euro.
Przywrócenie wcześniejszego ratingu to wynik m.in. pozytywnych zmian strukturalnych w sektorze prywatnym, które trwają niezależnie od polityki gospodarczej rządu PiS.
Rozwój sektora przedsiębiorstw, przy jednoczesnym odpływie pracowników z rolnictwa, podnosi produktywność polskiej gospodarki.
Oznacza to, że działania PiS nie zatrzymały pozytywnych zmian zachodzących w sektorze prywatnej przedsiębiorczości, chociaż ograniczyły stopę inwestycji prywatnych.
PiS nie zaszkodził gospodarce
Polska w 2017 roku po raz pierwszy od 1995 r. zanotowała nadwyżkę na rachunku obrotów bieżących (0,3 proc. produktu krajowego brutto), co wskazuje na poprawę konkurencyjności naszej gospodarki. S&P przypisuje to zwłaszcza silnej nadwyżce w rozwijającym się sektorze usług.
Jak zauważa Fundacja Obywatelskiego Rozwoju, PiS wycofało się także z części kosztownych obietnic wyborczych (takich jak przewalutowanie kredytów frankowych czy podniesienie kwoty wolnej od podatku), a realizację pozostałych rozłożyło w czasie.
W efekcie roczny koszt realizacji wyborczych obietnic w ubiegłym roku wyniósł ok. 27 mld zł zamiast 59 mld zł zapowiadanych w kampanii – pomimo obniżenia wieku emerytalnego oraz wprowadzenia programu „Rodzina 500+”.
W 2018 r. szacowany koszt realizacji tych obietnic wzrośnie do ok. 35 mld zł (ze względu zwłaszcza na rosnące koszty obniżenia wieku emerytalnego). Opóźniając realizację części obietnic wyborczych i wycofując z innych, w warunkach dobrej koniunktury rząd miał czas na zwiększenie dochodów i obniżenie innych wydatków.
Samo zamrożenie progów podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych, będące efektywnym wzrostem opodatkowania, przyniosło w ciągu trzech lat ok. 3-4 mld zł. Podatek bankowy to dodatkowe 4 mld zł.
Rząd zaprasza cudzoziemców
Jednocześnie, rząd hamując dynamikę płac w sferze budżetowej, w tym samym okresie zaoszczędził kolejne 4-5 mld zł. To zaś, w połączeniu z wyższymi wpływami z VAT dzięki uszczelnieniu systemu podatkowego (obecnie szacowanemu na 13-19 mld zł) oraz dobrej koniunkturze (która podnosi także wpływy z innych podatków), zapobiegło wzrostowi deficytu pomimo nowych wydatków.
Ponadto, znaczny napływ cudzoziemców do Polski wspiera wzrost gospodarczy uzupełniając braki pracowników. Rząd PiS, wbrew antyimigracyjnej retoryce, nie zablokował ich napływu. NBP szacuje, że w 2017 r. przebywało w Polsce przeciętnie 900 tys. pracowników z Ukrainy.
Agencja S&P, pomimo przywrócenia wcześniejszego ratingu Polski, wymienia jednak szereg posunięć rządu PiS, negatywnych dla wzrostu gospodarczego.
W szczególności, jest to konflikt z Komisją Europejską który może zaważyć na dopływie funduszy UE dla naszego kraju, a także gorsza ocena rządów prawa w Polsce przez inwestorów.
Ponadto, niepewność regulacyjna hamuje inwestycje zagraniczne oraz małych I średnich przedsiębiorstw. Obniżenie wieku emerytalnego pogarsza perspektywy wzrostu gospodarczego, zaś podatek bankowy może osłabiać rentowność sektora bankowego.
Według FOR, dążenie do nacjonalizacji banków jest ryzykowne dla branży, polityka fiskalna jest nieco pro-cykliczna zamiast kontr-cykliczna, a szybki wzrost płacy minimalnej może przełożyć się na inflację.
Pozytywna natomiast była poprawa ściągalności VAT-u oraz ułatwienia dla cudzoziemców, wprowadzane przez rząd PiS. Potencjalnie, dobrym rozwiązaniem mogą się także okazać Pracownicze Plany Kapitałowe.
Mniejsze ryzyko
Na koniec, należy przypomnieć, że misją agencji ratingowych nie jest ocena perspektyw długofalowego wzrostu gospodarki danego kraju – ale ocena ryzyka niewypłacalności z punktu widzenia wierzycieli.
Dlatego agencje myślą raczej – i formułują swoje oceny – w perspektywie możliwości spłaty najdłuższych emitowanych obligacji skarbowych, których horyzont to 10-15 lat.
A zatem, traktowanie ocen agencji ratingowych jako wskaźników perspektyw długofalowego wzrostu w dłuższej perspektywie, na przykład 30 lat, czy dogonienia poziomu życia Zachodu, jest nieporozumieniem.