W Indeksie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju Bialoruś zajmuje 18 miejsce na świecie, wyprzedzając Polskę o pięć pozycji.
Indeks realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju związany jest integralnie z Agendą ONZ 2030. Jest indeksem najmłodszym i także poniekąd wciąż nie do końca dopracowanym.
Najmłodszym – gdyż sama Agenda będąca jego podstawą została przyjęta dopiero we wrześniu w 2015 r. na szczycie ONZ, kiedy uchwalono 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju na okres do 2030 r.
Niedopracowanym – bo wciąż nie zostały przyjęte wszystkie założone wcześniej wskaźniki pomiaru dla celów monitoringu ich realizacji. Tych wskaźników jest 259; żaden dotychczasowy indeks nie liczył ich aż tyle. Z tym jednakże, że jak dotychczas stosowanych jest 168 wskaźników, pozostałe są w zaawansowanym stadium analizy.
Warto tu nadmienić, że Indeks realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju (The Sustainable Development Goals Index – SDGI) dotyczy wszystkich krajów świata w odróżnieniu od Milenijnych Celów Rozwojowych (MDG) uchwalonych przez ONZ w 2000 r., które obejmowały głównie kraje rozwijające się. Warto także dodać, że równocześnie z Indeksem światowym ukazał się także raport oraz Indeks dla Grupy G-20 (to 19 znaczących państw świata oraz Unia Europejska).
Zestaw Celów Zrównoważonego Rozwoju obejmuje (wedle terminologii stosowanej przez Główny Urząd Statystyczny): 1. Koniec z ubóstwem (16 wskaźników monitorujących) , 2. Zero głodu (14 wskaźników), 3. Dobre zdrowie i jakość życia (27), 4. Dobra jakość edukacji (15), 5. Równość płci (15), 6. Czysta woda i warunki sanitarne (11), 7. Czysta i dostępna energia (6), 8. Wzrost gospodarczy i godna praca (17), 9. Innowacyjność, przemysł i infrastruktura (13), 10. Mniej nierówności (11), 11. Zrównoważone miasta i społeczności (15), 12. Odpowiedzialna produkcja i konsumpcja (14), 13. Działania w dziedzinie klimatu (8), 14. Życie pod wodą (10), 15. Życie na lądzie (14), 16. Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje (23) oraz 17. Partnerstwo na rzecz osiągania Celów (30).
Indeks 2020 wraz z raportem na temat realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju jest dopiero czwartym, po Indeksie z 2017 r. Został opracowany przez Bertelsmann Stiftung i SDG Solutions Network (gdzie dyrektorem jest znany w Polsce prof. Jeffrey Sachs), we współpracy z krajowymi urzędami statystycznymi, Bankiem Światowym, Światową Organizacją Zdrowia, Międzynarodową Organizacją Pracy oraz różnymi ośrodkami badawczymi i organizacjami pozarządowymi. Oraz z uwzględnieniem, w miarę możliwości informacyjno-badawczych, skutków pandemii koronawirusa. Raport został wydany przez Cambridge University Press. Natomiast Eurostat opublikował w czerwcu raport oceniający realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju w krajach Unii Europejskiej (https://ec.europa.eu/eurostat/).
Indeks obejmuje formalnie wszystkie 193 kraje członkowskie ONZ. Nie wszystkie jednak kraje dostarczyły swoje dane, a niektóre z nich okazały się nie w pełni wiarygodne i zostały pominięte w tej edycji.
Tak więc, efektywnie tegoroczny Indeks obejmuje 166 krajów (o cztery więcej niż rok temu). Definicje i dane dotyczące wskaźników monitorujących realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju są na stronie GUS www.stat.gov.pl w dziale SDG. Wszystkie dane służące do Indeksu tu omawianego znajdują się z kolei na stronach https://sustainabledevelopment.report, www.sdgindex.org
Polska w Indeksie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju zajęła w 2020 r. 23. miejsce. Rok temu było to 29. A zatem poprawa aż o 6 lokat. Spore i zauważalne osiągnięcie.
Pierwsza piątka krajów przodujących w realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju to: Szwecja, Dania, Finlandia, Francja i Niemcy a stopień oceny (w skali od 0 do 100) to 80,8 – 84,7 proc. Dla Polski ten wskaźnik wynosi 78,1 (rok wcześniej – 75,9). Postęp w ciągu minionego roku to zatem 2,2 pkt. proc.
Średnia wartość Indeksu dla krajów członkowskich OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) wyniosła 77,3, lokujemy się więc nieco powyżej tej średniej. Średnia dla krajów Europy Wschodniej i Azji Środkowej (do której to grupy zaliczono Polskę) wynosi z kolei 70,9.
Gwoli rzetelności warto odnotować, że zajmująca w tym roku pierwsze miejsce Szwecja obniżyła wartość swojego Indeksu o 0,3 pkt w porównaniu do ubiegłego roku. Także pozostałe kraje z pierwszej piątki obniżyły wartość Indeksu. Tym bardziej trzeba docenić postęp, jaki dokonała Polska.
Skala do 100, nie oznacza, jak podkreślają autorzy, że poziom 100 to idealny stan realizacji, lecz że jest to stan najlepszy z możliwych. Zresztą jak widać, nawet Szwecja – lider rankingu – nie otrzymała oceny 100.
Bezpośrednio przed nami w rankingu lokują się Kanada i Hiszpania a za nami Łotwa i Portugalia. Spośród nowych krajów Unii Europejskiej najwyższe lokatę zajmują Czechy – 8. i Estonia – 10. Przed nami znajdują się jeszcze: Słowenia i Chorwacja. Za nami: Łotwa, Słowacja, Węgry, Litwa, Rumunia i Bułgaria (39 lokata).
Spośród krajów starej UE, poza wymienioną na początku piątką odległe miejsce zajęła Grecja – 50. Ale odległe miejsca zajmują również Luksemburg (34), Włochy (30), Portugalia (26), Hiszpania (21). Warto nadmienić, że wysokie miejsce w Indeksie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju zajęła Białoruś – 18. Nasz bezpośredni sąsiad Ukraina – dopiero 47.
Stopień zaawansowania w realizacji poszczególnych Celów Zrównoważonego Rozwoju jest oczywiście, tak w Polsce jak i innych krajach, nierównomierny. Indeks jest średnią ważoną (o jednakowych wagach) tych wartości.
W Polsce wysokie zaawansowanie i wysokie oceny, w przedziale około 90 proc. wykazują wskaźniki dla następujących celów: 1. Koniec z ubóstwem, 3. Dobre zdrowie i jakość życia , 4. Dobra edukacja, 8. Wzrost gospodarczy i godna praca oraz 15. Życie na lądzie. W zakresie tych pięciu celów osiągnęliśmy wyraźny wzrost.
Jeśli chodzi o skalę i zróżnicowanie postępu lub regresu to według raportu SDGI: Polska wykazuje regres tylko w odniesieniu do Celu 13 (Działania w dziedzinie klimatu!). W zakresie ośmiu celów wykazaliśmy umiarkowany postęp a stagnację w zakresie trzech (7. – Czysta woda i dostępna energia, 10 – Mniej nierówności i 17 – Partnerstwo na rzecz realizacji Celów).
Większość krajów członkowskich OECD nie wykazała regresu w realizacji żadnego z celów. Wśród nowych krajów UE regres zanotowały – w zakresie realizacji pojedynczych celów – poza Polską tylko: Węgry, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia.
Wśród krajów o wysokim produkcie krajowym brutto na mieszkańca tylko w odniesieniu do pięciu celów wykazano wydatny postęp, w odniesieniu do ośmiu celów – umiarkowany postęp, a w odniesieniu do pozostałych pięciu – stagnację. Żaden cel nie doznał regresu.
„Wielcy” zajęli w Indeksie 2020 następujące miejsca: USA – 31. miejsce (czyli nawet w tyle za Polską), Chiny – 48 (rok temu -39)., Rosja – 57., Indie – 117.
Ostatnia piątka w rankingu (miejsca 162 – 166) to: Liberia, Somalia, Czad, Sudan Południowy i Republika Afryki Środkowej z wartościami Indeksu 38,5 – 47,1. Niestety, tylko – paradoksalnie – w odniesieniu do Celu 13 (działania na rzecz klimatu) kraje o najniższym PKB na mieszkańca wykazały jakiś postęp. Natomiast we wszystkich pozostałych celach – stagnację bądź regres.
Indeks realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju 2020
- Szwecja 84,7
- Dania 84,6
- Finlandia 83,8
- Francja 81,1 5. Niemcy 80,8 21. Kanada 78,2 22. Hiszpania 78,1 23. Polska 78,1 24. Łotwa 77,7