Sukces finansowy w rozumieniu Polaków to nie tylko wysokie dochody. Liczy się także brak długów, no i możliwość popisywania się swą zamożnością.
Polacy zapytani o to, co oznacza dla nich sukces finansowy, w zdecydowanej większości wskazują na brak długów (67 proc. wskazań) oraz posiadanie oszczędności (66 proc.). Ale także i na brak kredytów. Dla ponad połowy polskich konsumentów (56 proc. odpowiedzi) znaczącym osiągnięciem finansowym jest bowiem zakup mieszkania lub domu bez konieczności posiłkowania się kredytem hipotecznym. Wysokie zarobki zajmują na liście wyznaczników sukcesu finansowego dopiero czwarte miejsce, ale nadal dla co drugiego Polaka jest to przejaw powodzenia. (Jedno wiąże się z drugim, bo przecież bez wysokich zarobków trudno marzyć o kupnie mieszkania bez zaciągnięcia kredytu).
Takie wyniki przyniósł ubiegłoroczny sondaż „Zadłużenie oczami Polaków. Czym jest dla nas sukces finansowy i jak postrzegamy zadłużenie?” przeprowadzony przez firmę badawczą ABR Sesta na zlecenie Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego i Federacji Konsumentów, na reprezentatywnej grupie rodaków.
Liczą się nie tylko dobra zgromadzone tu i teraz. Czworo na 10 osób wskazuje, że miarą sukcesu jest dla nich zgromadzenie oszczędności na emeryturę (oczywiście podkreślają to częściej starsi respondenci). Nieco mniej ważne w ocenie Polaków są: zdolność do finansowego utrzymywania dzieci w trakcie ich studiów (28 proc.), możliwość wyjazdu na zagraniczne wakacje (27 proc.), posiadanie drogiego samochodu (18 proc.) oraz możliwość kupowania markowych ubrań (12 proc.).
Wskaźniki sukcesu finansowego zmieniają się w czasie – i wydaje się, że obecnie doświadczamy kolejnej takiej zmiany.
– W latach 90-tych dla większości Polaków miarą sukcesu było posiadanie domku letniskowego. W kolejnych latach dużego znaczenia nabrały wyjazdy zagraniczne, drogie auta czy markowe ubrania, jednak wraz obniżeniem cen wycieczek, pojawieniem się sklepów oferujących produkty premium w wyprzedażowych cenach czy wreszcie popularyzacją leasingu jako formy finansowania zakupu samochodu – wszystkie te dobra stały się dla konsumentów bardziej dostępne niż dekadę temu, a przez to nie są już postrzegane jako luksusowe – komentuje dr. Katarzyna Sekścińska z Uniwersytetu Warszawskiego, specjalistka psychologii finansów. Jak ocenia, dziś główną bolączką konsumentów są zobowiązania finansowe, w tym przede wszystkim kredyty hipoteczne na wysoką sumę oraz brak znaczących oszczędności, zarówno na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń, jak i na czasy emerytalne.
Z sondażu wynika, że sposób postrzegania sukcesu finansowego w dużej mierze zależy od naszego wieku. I tak, dla młodych osób równie ważne jak brak kredytów są wysokie zarobki. Z kolei, co zrozumiałe, znacznie mniej istotne dla tej grupy są oszczędności na jesień życia. Ten wyznacznik nabiera większego znaczenia dopiero wśród osób powyżej 45. roku życia.
– Grupa młodych konsumentów ma najwięcej czasu do emerytury więc jeszcze o niej nie myśli. Istotne są wysokie zarobki, bo to najmłodsi przywiązują dużą wagę do dóbr materialnych. To pokolenie lubi otaczać się produktami premium oraz chętnie inwestuje w najnowsze gadżety technologiczne. Ich potrzeby konsumpcyjne są na wysokim poziomie, przez co oczekiwania wobec wysokości dochodów także rosną – mówi Agnieszka Wachnicka, prezes Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego
Wraz z wiekiem maleje znaczenie wysokich zarobków – w grupie ankietowanych do 24 roku życia, 62 proc. uznaje ten czynnik jako przejaw sukcesu finansowego, podczas gdy w grupie seniorów już tylko 38 proc. To także jest zrozumiałe, bo seniorzy, przeważnie emeryci i renciści, nieczęsto mają okazję do uzyskiwania wysokich zarobków. Dla nich liczy się to, co zdołali zgromadzić i osiągnąć wcześniej.
Ponadto, osobom nieco starszym bardziej zależy na uwolnieniu się od zobowiązań kredytowych. W przypadku dwudziesto- i trzydziestolatków 6 na 10 osób ocenia, że oznaką sukcesu jest brak długów. Ale już w grupie osób powyżej 45 roku, uważa tak ponad 70 proc. pytanych.
– Wraz z wiekiem respondentów rosną obawy o zdolność do spłaty zobowiązań finansowych. Najstarsi są niepewni wysokości przyszłych dochodów oraz stanu swojego zdrowia, a to przekłada się na status finansowy ich gospodarstwa domowego – uważa dr. Katarzyna Sekścińska.
Sposób postrzegania sukcesu finansowego różni się nie tylko w zależności od wieku, ale też od sytuacji materialnej Polaków. 66 proc. z grupy osób określających swoją sytuację jako bardzo dobrą, uważa, że miarą sukcesu jest wysokość miesięcznych dochodów. Dla porównania, w grupie osób skromnie żyjących wagę do tego wskaźnika przywiązuje już tylko 44 proc. osób. Pewnie dlatego, że wiedzą oni, iż raczej nie mają szans na wysokie dochody.
Dla Polaków zamożnych, o wiele większe znaczenie, niż w przypadku osób żyjących skromnie, mają zdolności do finansowego wspierania dzieci w trakcie ich studiów. Wskazało na to 43 proc. respondentów w grupie dobrze zarabiających – i tylko 28 proc. pytanych w pozostałych grupach.
Dla jednej czwartej osób dobrze usytuowanych sukces finansowy oznacza możliwość kupowania drogich, markowych ubrań – co wskazuje, że skłonność do prymitywnego obnoszenia się ze swą zamożnością jest wciąż istotna dla polskich nowobogackich. Na szczęście w innych grupach Polaków drogie ciuchy nie mają większego znaczenia. W całej próbie na ten element wskazało niewiele ponad 10 proc. osób.