Kiedyś były najbiedniejsze we wszystkich statystykach. Jednak aktualne wyliczenia pokazują, że gospodarstwa wielodzietne w Polsce żyją lepiej niż w Czechach czy Portugalii i prawie tak dobrze jak we Włoszech lub Hiszpanii.
Tuż po wejściu Polski do Unii Europejskiej sytuacja finansowa rodzin wielodzietnych w naszym kraju była bardzo trudna. I chociaż przez ostatnią dekadę ulegała ona systematycznej poprawie, to jednak dopiero program Rodzina 500 plus wprowadził diametralną zmianę.
Obecnie dochody gospodarstw domowych z trojgiem lub większą liczbą dzieci są w Polsce (po uwzględnieniu wielkości siły nabywczej) bliskie tym we Włoszech oraz w Hiszpanii.
Dane GUS oraz Eurostatu dają możliwość względnie dokładnego porównania standardu życia gospodarstw domowych w Polsce oraz w innych unijnych krajach.
Jednym z najbardziej obiektywnych mierników sytuacji finansowej jest mediana dochodu do dyspozycji. Pozwala ona pokazać, jaki jest dochód pojedynczego członka rodziny, biorąc pod uwagę wszystkie pieniężne wpływy (łącznie z zasiłkami) pomniejszone o podatki czy składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Gdy zaś dochody zostaną wyrażone w parytecie siły nabywczej, który eliminuje różnice w cenach dóbr i usług pomiędzy państwami, to wtedy można pokazać obiektywnie, jak wygląda finansowa sytuacja polskich rodzin na tle całej Unii.
Fatalny start i wyraźna poprawa
Według danych Eurostatu, w 2005 r. mediana dochodu do dyspozycji na członka rodziny wielodzietnej w Polsce wynosiła nieco ponad 3 tys. euro (według parytetu siły nabywczej).
To był trzeci najgorszy wynik w ówczesnej Unii po Litwie i Łotwie. Sytuacja finansowa polskich gospodarstw domowych była zauważalnie gorsza niż tych węgierskich – 4,5 tys euro, oraz czeskich – 5,9 tys euro PPS.
Dramatyczna wręcz przepaść dzieliła nas od innych krajów Unii. W Grecji mediana rocznych dochodów do dyspozycji wynosiła około 9 tys. euro, we Włoszech 9,5 tys. euro, w Irlandii prawie 12 tys. euro, a w Wielkiej Brytanii czy w Austrii było to już niemal 14 tys. Euro.
Oznaczało to, że sytuacja finansowa greckich gospodarstw domowych była trzy razy lepsza niż polskich. Poziom życia brytyjskich rodzin był prawie pięć razy wyższy niż zamieszkujących Polskę.
W ujęciu nominalnym natomiast, czyli bez uwzględnienia różnicy cen towarów i usług, różnica przekraczała nawet dziesięć razy (Dania – ponad 20 tys. euro, a Polska 1,6 tys. euro).
Po dekadzie, czyli w 2015 r., dochód polskich rodzin wielodzietnych wyraźnie się podniósł. Wynosił 7,6 tys euro., co było rezultatem wyższym niż w Grecji (7,1 tys) oraz na Węgrzech (6,5 tys.).
W regionie jednak nadal Polskę wyprzedzały Czechy (10,3 tys.) – a w najbogatszych krajach Unii ten wskaźnik kształtował się w przedziale 15-20 tys. euro PPS.
Gdy wprowadzono 500 plus
Efektów tego programu jeszcze nie uwzględniają dane statystyczne Polski i Europy. Wpływ Rodziny 500 plus na dochody można oszacować jednak względnie dokładnie, na podstawie aktualnych informacji publikowanych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Według MRPiPS, 60 proc. rodzin wielodzietnych pobiera świadczenie na wszystkie dzieci (wśród rodzin z trojgiem dzieci 58 proc. dostaje pieniądze na wszystkie), z czwórką – 71 proc., z piątką dzieci 77 proc., z szóstką i więcej dzieci – 86 proc.).
Oznacza to, że mediana dochodu całej populacji tych rodzin została przesunięta w górę przynajmniej o 1,5 tys. zł w ujęciu miesięcznym oraz o 18 tys. zł rocznie.
Ponieważ te świadczenia nie są opodatkowane i nie generują żadnych innych kosztów, to można je zaliczyć jako dochody do dyspozycji.
Dogoniliśmy już południe Europy
Przeliczając ten dodatkowy wpływ dla gospodarstw domowych z trojgiem dzieci lub więcej na euro, roczna mediana dochodu do dyspozycji na jednostkę w tych rodzinach powinna zwiększyć się o ponad 2,8 tys. euro i sięgnąć niemal 10,5 tys. euro.
Jest to o 37 proc. więcej niż dwa lata temu i to bez uwzględnienia prawdopodobnego wzrostu dochodów tych osób z pracy, z działalności gospodarczej czy też z pozostałych świadczeń społecznych – ocenia portal Cinkciarz.pl.
Łącząc ze sobą ostatnie dostępne dane oraz uwzględniając wpływ programu Rodzina 500 plus, okazuje się, że dochód do dyspozycji polskich rodzin, według według parytetu siły nabywczej, na poziomie 10,5 tys euro, jest wyższy od obserwowanego w Portugalii (8 tys. euro), Estonii (9,1 tys. euro), a także Czechach (10,3 tys. euro).
Dodatkowo zaś, dochód do dyspozycji krajowych gospodarstw domowych z trojgiem lub większą liczbą dzieci jest praktycznie taki sam, jak zamieszkujących Włochy (10,6 tys. euro) oraz Hiszpanię (10,7 tys. euro).