Założenie konta w banku może być dla nastolatka ekscytującym doświadczeniem i uświadamia mu, że teraz to on, nie rodzic, bierze odpowiedzialność za swe wydatki – twierdzą znawcy bankowości i psychologii.
Samodzielność finansowa uczy ponoć dzieci więcej, niż może się to wydawać wapniakom – samokontroli, odpowiedzialności za swoje decyzje, ustalania priorytetów. Zarządzanie swoimi wydatkami to niemal tak samo ważna umiejętność, jak pisanie czy tabliczka mnożenia. – Jeśli nasze pociechy nie zgłaszają nam potrzeby posiadania własnych finansów, a my sami nie wychodzimy z inicjatywą w postaci np. kieszonkowego, to obie strony – i my, i dzieci – omijamy bardzo ważną lekcję – mówi mgr. Małgorzata Ohme, psycholożka, prezenterka i mama dwójki nastolatków, którą czasem można zobaczyć w telewizji więc została poproszona przez bank ING o wypowiedź na temat samodzielności finansowej młodzieży.
Zarządzanie finansami kojarzy się z dorosłością – wymaga odpowiedzialności i umiejętności planowania. Kontrola nad własnym portfelem to ciągłe zadawanie sobie pytań – czy naprawdę potrzebuję kolejnej pary butów? A może powinienem zaoszczędzić? Czy w moim budżecie jest miejsce na spontaniczne wydatki? Czy mogę sobie na to pozwolić? – Wprowadzenie własnego dziecka w świat finansów to ważna lekcja również dla nas, rodziców. Musimy pogodzić się z tym, że dziecko staje się samodzielne, podejmuje własne, niezależne decyzje i popełnia błędy. Tylko czy jesteśmy na to gotowi? Czy dorośliśmy do tego, że nasze dzieci dorastają? – zastanawia się Małgorzata Ohme, dochodząc jednakże do oczywistego wniosku, że warto uczyć nastolatki podejmowania mądrych decyzji finansowych.
Z badań wspomnianego ING wynika, że 43 proc. trzynasto – i czternastolatków chciałoby mieć własne konto w banku, a motywatorem do otwarcia tego pierwszego konta – zarówno dla nich, jak i dla ich rodziców – jest potrzeba samodzielności. Na taki powód wskazuje 50 proc. dzieci i 45 proc. rodziców.
– Te badania pokazują, że dostrzegamy potrzebę edukacji finansowej nastolatków, ale wciąż niedostatecznie. Z czego to wynika? Skoro my – dorośli – ulegamy impulsom i zdarza nam się podejmować nieprzemyślane decyzje finansowe, to wydaje nam się, że tym bardziej nasze dzieci nie poradzą sobie z utrzymaniem kontroli nad własnymi pieniędzmi. Tymczasem edukacja finansowa od najmłodszych lat pomoże je właśnie przed podobnymi błędami uchronić – nawet jeśli najpierw pozwolimy pociechom się na nich uczyć. „Kupiłeś trzecią grę? W porządku, w takim razie musisz dłużej zbierać na wymarzony rower” – trudno o lepszą lekcję dla nastolatka o ponoszeniu konsekwencji własnych wyborów, prawda? – pyta retorycznie Małgorzata Ohme.
Oczywiste jest, że stopniowe oswajanie z finansami może mieć istotny wpływ na podejmowanie mądrych wyborów w przyszłości. Zarządzanie własnymi zasobami na przykładzie finansów, przekłada się – często, choć nie zawsze – na mądre zarządzanie własnym życiem.
Własne konto w banku, karta do bankomatu, drobne regularne przelewy – decydując się na powierzenie nastolatkowi „dorosłych” narzędzi finansowych pokazujemy mu, że traktujemy go poważnie i tego samego oczekujemy od niego – mądrego podejścia do pieniędzy. – To z kolei daje nam poczucie sprawczości, które jest jednym z filarów zdrowia psychicznego. Dzięki niemu mamy poczucie wpływu na swoje życie – „jestem sterem, żeglarzem i okrętem, moje decyzje zależą ode mnie i nie mam kogo obwinić za niepowodzenia, jeśli te decyzje były źle podjęte” – uważa Małgorzata Ohme.
Naturalnie, zgodnie z leninowską zasadą „ufać i kontrolować”, rodzic ma możliwość kontroli – i decydowania, jaką kwotę przelewamy na konto naszego dziecka. Jeśli sytuacja będzie tego wymagała, może też oczywiście zablokować konto i wytłumaczyć dlaczego zdecydował się na taki krok – a potem ewentualnie odblokować je ponownie. Czyli, zasada kija i marchewki.