Stopniowo zmniejsza się skala nierówności pomiędzy płciami. Polsce jeszcze daleko do pełnej równości, ale są dziedziny, w których pod tym względem należymy do czołówki światowej.
Od 14 lat, co roku, publikowany jest raport Światowego Forum Ekonomicznego poświęcony problemom luki w pozycji kobiet w różnych kluczowych dziedzinach (Global Gender Gap Index – czyli globalny indeks luki między płciami). Najnowszy raport zawiera indeks oraz ranking 2020. Polska zajęła w nim 40. miejsce, z wartością indeksu 0,736. Stanowi to postęp o 11 miejsc w rankingu w stosunku do 2015 roku. Wśród krajów Europy Wschodniej i Azji Środkowej zajmujemy 9 miejsce.
Indeksem GGGI objętych jest obecnie 153 kraje. Ma on charakter złożony (agregatowy). Składa się z czterech czynników (subindeksów) i jest ich średnią ważoną. Każdy czynnik badany jest przy pomocy kilku wskaźników monitorujących – w sumie istnieje 14 wskaźników. Indeks został wprowadzony dla sporządzania porównań międzynarodowych i określa generalnie poziom nierówności w pozycji kobiet (na tle pozycji mężczyzn) w skali od 0 do 1,0 (pełna równość), integrując czynniki ekonomiczne i społeczne. Indeks jest syntetycznym miernikiem opisującym efekty w zakresie rozwoju społecznego w tej dziedzinie, w skali czasowej i przestrzennej. Indeks i pełny raport 2020 można znaleźć na: www.weforum.org
Te cztery czynniki, które składają się na Indeks GGGI to:
- Partycypacja i szanse ekonomiczne (5 wskaźników)
- Osiągnięcia edukacyjne (4 wskaźniki)
- Zdrowie i czas trwania życia w zdrowiu (2 wskaźniki)
- Udział kobiet w życiu politycznym (3 wskaźniki).
W skali całego świata indeks GGGI pokazuje, że skala nierówności (dysparytetu) wynosi 31,4 proc. W skali Europy Wschodniej i Azji Środkowej nierówność zaś wynosi 28,5 proc. Poprawa w porównaniu z rokiem poprzednim wystąpiła w 101 krajach.
W dziedzinie udziału kobiet w życiu politycznym ten dysparytet wyniósł aż 75,3 proc., zaś jeśli chodzi o uczestnictwo i szanse w obszarze ekonomicznym 57,8 proc.
W raporcie GGGI podano także szacunkową liczbę lat niezbędną dla zamknięcia luki pomiędzy płciami, przy dotychczasowym postępie w zrównywaniu pozycji kobiet i mężczyzn. Dla całości indeksu wynosi ona 99,5 roku. W krajach Europy Zachodniej ten okres wynosi 54,4 roku, a dla Europy Wschodniej i Azji Środkowej – 107,3 roku.
Najkrótszy szacowany okres zamknięcia luki to 12,3 roku – dla obszaru osiągnięć edukacyjnych. Natomiast w dziedzinie partycypacji i szans ekonomicznych przewidywany okres zamknięcia luki wynosi według cytowanego raportu aż 257,3 roku! Na przykład, jeśli chodzi o równość płac za tę samą pracę, nie ma kraju, w którym wystąpiłby pełny parytet.
W krajach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) nierówność płacowa przy pracy na tym samym stanowisku wyniosła 15 proc. Przeciętny szacunkowy dochód w skali świata dochód, licząc według parytetu siły nabywczej, wyniósł dla kobiet ok. 11.000 dolarów, a dla mężczyzn – 21.000 dol. Czołówka rankingu GGGI 2020 to kraje skandynawskie oraz Nikaragua. Pierwsza czwórka krajów zajmowała analogiczne pozycje w rankingu również w poprzednim roku. Nikaragua awansowała zaś z 12. miejsca na 5.
Wartość indeksu dla Islandii (0,877) oznacza, że luka wynosi 12,3 proc. Dla Polski zaś (0,736) – czyli luka wynosi 26,4 proc. Taki jest obecnie nasz dystans do najlepszych. Niemcy, do których lubimy się porównywać, zajmują 10. lokatę z wartością indeksu 0,787.
Spośród nowych krajów Unii Europejskiej przed nami są: Łotwa (11 miejsce), Estonia (26), Litwa (33) i Słowenia (36).
Za nami: pozostałe nowe kraje UE. Bułgaria (49 miejsce), Rumunia (55), Chorwacja (60), Słowacja (63), Czechy (78) i Węgry (105 z luką 32,3 proc.).
Na to nasze 40. miejsce składają się: 57 pozycja w dziedzinie partycypacji i szans ekonomicznych kobiet (ale pierwsze miejsce jeśli chodzi o udział kobiet wśród zatrudnionych specjalistów i techników oraz osiemnaste miejsce wśród prawników, menedżerów i wyższych urzędników), 68. pozycja w dziedzinie osiągnięć edukacyjnych (pierwsze miejsce pod względem wskaźnika skolaryzacji na poziomie wykształcenia średniego i wyższego), pierwsza pozycja (na równi z 38 innymi krajami) w dziedzinie zdrowia i czasu trwania życia w zdrowiu, 49. pozycja w dziedzinie udziału kobiet w życiu politycznym (Polska jest na 50. miejscu pod względem udziału kobiet w parlamentach i na 40. miejscu pod względem udziału kobiet w rządach). W tym ważnym aspekcie pokazującym różnice w pozycji i udziale kobiet w życiu politycznym USA znajdują się dopiero na 86. miejscu, Chiny na 95. miejscu, a Rosja na 122. Spośród nowych krajów UE względnie dobre lokaty zajęła Łotwa (28) oraz Estonia (37).
I na koniec jeszcze porównanie do „wielkich”: USA zajmują w ramach całości indeksu GGGI 53. miejsce, Rosja – 81, a Chiny – 108.